﴿الَّذِینَ یتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِی الْأُمِّی الَّذِی یجِدُونَهُ مَکتُوباً عِنْدَهُمْ... وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾ (الأعراف: ۱۵۷)
قوله تعالی:
﴿الَّذِینَ یتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِی الْأُمِّی الَّذِی یجِدُونَهُ مَکتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَالْإِنْجِیلِ یأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَینْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکرِ وَیحِلُّ لَهُمُ الطَّیباتِ وَیحَرِّمُ عَلَیهِمُ الْخَبائِثَ وَیضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلالَ الَّتِی کانَتْ عَلَیهِمْ فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَـرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾ (الأعراف: ۱۵۷)
ترجمه آیه:
(آنانکه از رسول وپیامبر امّی (حضرت محمّد (صلّی الله علیه وآله وسلّم)) پیروی کنند که در تورات وانجیلی که نزد آنان است (نام واوصافش را) نگاشته یابند (که آن رسول) آنها را به معروف امر واز منکر نهی خواهد کرد وچیزهای پاکیزه را برایشان حلال وپلیدیها را حرام گرداند وبار سنگین وغل وزنجیرهایی که بر گردنشان بود از آنها برگیرد، پس کسانی که بدو ایمان آوردند واو را گرامی داشتند ویاری رساندند واز آن نوری که همراه وی نازل گشت پیروی کردند، آنان همان رستگارانند).
متن روایت:
محمد بن یعقوب: عن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد بن أبی نصر، عن حماد بن عثمان، عن أبی عبیدة الحذاء، قال سألت أبا جعفر (علیه السلام) عن الاستطاعة وقول الناس.
قال وتلا هذه الآیة: ﴿وَلا یزالُونَ مُخْتَلِفِینَ، إِلاَّ مَنْ رَحِمَ رَبُّک وَلِذلِک خَلَقَهُمْ﴾، یا أبا عبیدة: الناس مختلفون فی إصابة القول وکلهم هالک.
قال: قلت قوله: ﴿إِلاَّ مَنْ رَحِمَ رَبُّک﴾، قال (علیه السلام): هم شیعتنا، ولرحمته خلقهم وهو قوله: ﴿وَلِذلِک خَلَقَهُمْ﴾ یقول (عزَّ وجلَّ) لطاعة الامام الرحمة التی یقول: ﴿وَرَحْمَتِی وَسِعَتْ کلَّ شَیءٍ﴾ یقول علم الامام ووسع علمه الذی هو من علمه: ﴿کلَّ شَیءٍ﴾ هو شیعتنا.
ثم قال: ﴿فَسَأَکتُبُها لِلَّذِینَ یتَّقُونَ﴾ یعنی ولایة غیر الامام وطاعته، ثم قال: ﴿یجِدُونَهُ مَکتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراةِ وَالإِنْجِیلِ﴾ یعنی النبی (صلّی الله علیه وآله وسلّم)، والوصی، والقائم (علیهما السلام): ﴿یأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ﴾ اذا قام و: ﴿وَینْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکرِ﴾ والمنکر من أنکر فضل الامام وجحده، ﴿وَیحِلُّ لَهُمُ الطَّیباتِ﴾ أخذ العلم من أهله، ﴿وَیحَرِّمُ عَلَیهِمُ الْخَبائِثَ﴾ (والخبائث) قول من خالف، ﴿وَیضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ﴾ وهی الذنوب التی کانوا فیها قبل معرفتهم فضل الامام، ﴿وَالأَغْلالَ الَّتِی کانَتْ عَلَیهِمْ﴾ والاغلال ما کانوا یقولون مما لم یکونوا أمروا به من ترک فضل الامام. فلما عرفوا فضل الامام وضع عنهم إصرهم والإصر: الذنـ(ـو)ب وهی الآصار.
ثم نسبهم فقال: ﴿فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ﴾ یعنی بالامام: ﴿وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾ یعنی الذین اجتنبوا الجبت والطاغوت أن یعبدوها، والجبت والطاغوت فلان وفلان، والعبادة طاعة الناس لهم، ثم قال: وأنیبوا الی ربکم وأسلموا له [من قبل]، ثم جزاهم فقال: ﴿لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَفِی الآخِرَةِ﴾ والامام یبشرهم بقیام القائم (علیه السلام) وبظهوره وبقتل أعدائهم وبالنجاة فی الآخرة والورود علی محمد (صلّی الله علیه وآله وسلّم)، والصادقین علی الحوض(۱).
ترجمه روایت:
محمّد بن یعقوب از عدّه ای از اصحابمان، از احمد بن محمّد بن ابی نصر، از حمّاد ابن عثمان، از ابو عبیده ی حذّاء آورده که گفت: از حضرت ابو جعفر امام باقر (علیه السلام) درباره ی استطاعت وسخنان مردم (در این باب) پرسیدم. آن حضرت (علیه السلام)- درحالیکه این آیه را تلاوت کرد: (مردم همواره (از لحاظ عقیده) مختلف خواهند بود مگر آن را که خداوندگار تو رحم فرماید وبه راه حق هدایت کند) وبرای همین آنان را آفرید)- فرمود: ای ابو عبیده، مردم در رسیدن به قول (حق) در اختلافند وهمگی در معرض هلاکت اند.
راوی گوید: عرضه داشتم: فرموده ی خداوند (مگر آن را که پروردگار تو رحم فرماید) (چه طور)؟ آن حضرت (علیه السلام) فرمود:
آنان شیعیان مایند وبرای رحمت "خاصّ "خود ایشان را آفرید وهمین است که فرمود: (وبرای همین آنان را آفرید). خدای [عزّ وجلّ] میفرماید: برای اطاعت از امام.
آن رحمتی که فرمود: (ورحمت من همه چیز را فرا گرفته) علم امام است که از علم خداوند سرچشمه گرفته و(همه چیز را) فرا گرفته است. (مراد از همه چیز) شیعیان مایند.
سپس (امام باقر (علیه السلام)) فرمود: آن (رحمت) را برای کسانی که پرهیز میکنند خواهم نوشت) یعنی (آنان که) از ولایت واطاعت از غیر امام می پرهیزند، سپس فرمود: منظور از او در (او را نزد خود در تورات وانجیل نوشته مییابند) پیغمبر (صلّی الله علیه وآله وسلّم) ووصیّ وقائم (علیهما السلام) است، (آنان را به معروف امر میکند) هرگاه به پا خیزد، (واز منکر بازشان میدارد) ومنکر (کار) کسی است که برتری وفضیلت امام را انکار ورد کند، (وچیزهای پاکیزه را برایشان حلال میسازد) (یعنی) گرفتن علم از اهل آن را (وپلیدیها را بر آنان حرام میدارد) (پلیدیها) گفتار مخالفان (حقّ) است، (وبار سنگین را از گردنشان بر میگیرد) (یعنی) گناهانی که پیش از شناختن فضیلت امام (علیه السلام) در آن بودند (وغل وزنجیرهایی را که بر آنها بود)، غلها همان سخنانی است که در ترک فضیلت امام بر زبان میراندند؛ در صورتی که به آنها امر نشده بودند. پس چون فضل امام را شناختند، بارشان را از دوششان کنار گذاشت.
و(اِصْر) همان گناه است وگناهان بارهای سنگین اند.
آنگاه (خداوند) آنان را معرّفی کرد وفرمود: (آنان که به او ایمان آوردند) یعنی به امام (واو را گرامی داشتند ویاری رساندند واز آن نوری که همراه وی نازل گشت پیروی کردند. آنان همان رستگاران اند) مراد کسانیاند که از عبادت جبت وطاغوت دوری گزیدند. منظور از جبت وطاغوت فلان وفلان است وعبادت همان اطاعت مردم از ایشان است.
سپس فرمود: (وبه درگاه خداوندگارتان بازگردید وتسلیم او شوید؛ (پیش از آنکه)...).
آنگاه ایشان را پاداش داده میفرماید: (برای آنان مژدگانی وبشارت در زندگی دنیا وآخرت خواهد بود.) امام آنان را به قیام حضرت قائم (علیه السلام) وظهور او وکشته شدن دشمنانشان ونجات در آخرت ووارد شدن بر حضرت محمّد (صلّی الله علیه وآله وسلّم) وامامان راستین (علیهم السلام) کنار حوض (کوثر) بشارت میدهد.
پاورقی:
-----------------
(۱) الکافی، ۱: ۴۲۹، اینگونه در حدیث است وآیه در قرآن این است: ﴿وَالَّذِینَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَنْ یعْبُدُوها وَأَنابُوا إِلَی اللهِ لَهُمُ الْبُشْری﴾ (الزمر: ۱۷).
