﴿ذلِک وَمَنْ عاقَبَ بِمِثْلِ ما عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِی عَلَیهِ لَینْصُرَنَّهُ اللهُ إِنَّ اللهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ﴾ (الحج: ۶۰)
قوله تعالی:
﴿ذلِک وَمَنْ عاقَبَ بِمِثْلِ ما عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِی عَلَیهِ لَینْصُرَنَّهُ اللهُ إِنَّ اللهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ﴾ (الحج: ۶۰)
ترجمه آیه:
(این است که هر آنکه به همان کیفر شدن کیفر کند، سپس مورد تعدّی قرار گیرد، خداوند او را یاری میکند. همانا خداوند بس آمرزنده وبسیار بخشاینده است)
متن روایت:
علی بن إبراهیم: فی تفسیره: فهو رسول الله (صلی الله علیه وآله) لما أخرجته قریش من مکة وهرب منهم إلی الغار وطلبوه لیقتلوه فعاقبهم الله یوم بدر فقتل عتبة وشیبة والولید وأبا جهل وحنظلة بن أبی سفیان وغیرهم، فلما قبض رسول الله (صلی الله علیه وآله) طُلب بدمائهم فقتل الحسین (علیه السلام) وآل محمد بغیاً وعدواناً، وهو قول یزید حین تمثَّل بهذا الشعر:
لیت أشیاخی ببدرٍ شهدوا * * * جزع الخزرج من وقع الأسل
لأهلّوا واستهلوا فرحاً * * * ثم قالوا یا یزید لا تشل
لست من خندف ان لم انتقم * * * من بنی أحمد ما کان فعل
قد قتلنا القوم من ساداتهم * * * وعدلناه ببدرٍ فاعتدل
وقال الشاعر فی مثل ذلک (شعراً)(۱):
وکذاک الشیخ أوصانی به * * * فاتبعت الشیخ فیما قد سأل
وقال یزید أیضاً (شعراً)(۲):
نقول والرأس مطروح نقلِّبه * * * یا لیت أشیاخنا الماضین بالحضر
حتی یقیسوا قیاساً لا یقاس به * * * أیام بدر لکان الوزن بالقدر
فقال الله تبارک وتعالی: ﴿وَمَنْ عاقَبَ﴾ یعنی رسول الله (صلی الله علیه وآله)، ﴿بِمِثْلِ ما عُوقِبَ بِهِ﴾ یعنی حسیناً أرادوا ان یقتلوه ﴿ثُمَّ بُغِی عَلَیهِ لَینْصُرَنَّهُ اللهُ﴾ یعنی بالقائم (علیه السلام) من ولده(۳).
ترجمه روایت:
علیّ بن ابراهیم در تفسیرش گوید: او رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) است. هنگامی که قریش آن حضرت را از مکّه بیرون (آواره) کردند وآن حضرت از (دست) آنان، به سوی غار گریخت وآنها به جستوجویش پرداختند تا حضرتش را بکشند. پس خداوند آنها را روز بدر عقوبت کرد که عتبه وشیبه وولید وابو جهل وحنظله بن ابی سفیان و... کشته شدند وپس از رحلت رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم)، آن نابکاران به خونخواهی مقتولان خود پرداختند وامام حسین (علیه السلام) وآل محمّد را از راه ظلم وتعدّی کشتند واین است (معنی) قول یزید که به این شعر متمثّل شد:
- ای کاش بزرگان قوم من- که در بدر کشته شدند- هماکنون بودند وناله واندوه خزرجیان را از فرود آمدن شمشیرها ونیزهها (بر پیکر پیشوایانشان) شاهد میشدند!
- (آنگاه) از شادی وخوشحالی به هم تبریک گفته سپس فریاد برمی آوردند که: ای یزید، دستت بریده مباد!
- از تیره ی خندف نیستم اگر از فرزندان احمد- به خاطر آنچه او کرد- انتقام نکشم.
- ما از بزرگان این گروه، مهتر را کشتیم وبا بدر آن را همتا وبرابر ساختیم.
شاعر (دیگر) همانند این معنی را (از زبان یزید پلید) گفته است:
- واینگونه شیخ (- خلیفه) به من توصیه کرد. پس آنچه را او خواسته بود، به جای آوردم!
نیز یزید چنین (شعری) گفت:
- در حالیکه این سر افتاده است وما آن را زیرورو میکنیم، چنین میگوییم: ای کاش بزرگان پیشین ما هم اکنون حاضر بودند!
- تا مقایسه میکردند؛ مقایسه ای بینظیر بین این جریان با روزهای بدر که وزن آن برابر میشد!
پس خدای -تبارک وتعالی- فرمود: (وهر کس عقوبت کند) یعنی: رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم)، (همانگونه که عقوبت دیده) مقصود هنگامی است که خواستند امام حسین (علیه السلام) را بکشند (سپس بر او ستم شد، خداوند او را یاری میکند) یعنی: به وسیله ی قائم (علیه السلام) از فرزندان او.
پاورقی:
-----------------
