﴿فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ الْجَوارِ الْکنَّسِ﴾ (التکویر: ۱۵ - ۱۶)

قوله تعالی:

﴿فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ الْجَوارِ الْکنَّسِ﴾ (التکویر: ۱۵ - ۱۶)

ترجمه آیه:

(به آن ستارگان بازآینده ورونده های پنهان شونده سوگند نمیخورم).

متن روایت (۱):
محمد بن یعقوب: عن عدة من أصحابنا، عن سعد بن عبد الله، عن أحمد بن الحسن، عن عمر بن یزید، عن الحسن بن الربیع الهمدانی قال: حدثنا محمد بن إسحاق، عن أسید بن ثعلبة، عن أم هانی قالت: (لقیت) أبا جعفر محمد بن علی (علیهما السلام) فسألته عن هذه الآیة: ﴿فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ الْجَوارِ الْکنَّسِ﴾ قال (علیه السلام): الخنس امام یخنس فی زمانه عند انقطاع من علمه عند الناس سنة ستین ومائتین، ثم یبدو کالشهاب الثاقب (الواقد) فی ظلمة اللیل، فإن أدرکت ذلک قرت عینک(۱).
ترجمه روایت (۱):
محمّد بن یعقوب از عدّه ای از یاران ما: از سعد بن عبد الله، از احمد بن الحسن، از عمر بن یزید، از حسن بن ربیع همدانی روایت آورده است که گفت: محمّد بن اسحاق از اسید بن ثعلبه، از امّ هانی حدیثمان داد که گفت: امام ابو جعفر محمّد بن علیّ باقر (علیهما السلام) را دیدار کردم ودرباره ی این آیه: (به آن ستارگان بازآینده ورونده های پنهان شونده سوگند نمیخورم) از آن حضرت پرسیدم. فرمود: خنّس، امامی است که در زمان خودش، هنگامی که اطّلاع مردم از او قطع میگردد، در سال ۲۶۰ پنهان میشود. سپس همچون ستاره ی نافذ در تاریکی شب آشکار میگردد. اگر آن دوران را درک کنی، دیدهات روشن میشود.
متن روایت (۲):
عنه: عن علی بن محمد، عن جعفر بن محمد، عن موسی بن جعفر البغدادی، عن وهیب بن شاذان، عن الحسین بن أبی الربیع، عن محمد بن إسحق، عن أم هانی قال: سألت أبا جعفر محمد بن علی (علیهما السلام) عن قول الله (عزَّ وجلَّ): ﴿فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ الْجَوارِ الْکنَّسِ﴾ قالت: فقال: إمام یخنس سنة ستین ومائتین ثم یظهر کالشهاب یتوقد فی اللیلة الظلماء، وإذا (فإن) أدرکت زمانه قرت عینک(۲).
ترجمه روایت (۲):
از اوست: از علیّ بن محمّد، از جعفر بن محمّد، از موسی بن جعفر بغدادی، از وهب بن شاذان، از حسن بن ابی الرّبیع، از محمّد بن اسحاق، از امّ هانی که گفت: از حضرت ابو جعفر محمّد بن علی (علیهما السلام) راجع به فرموده ی خداوند -عزَّ وجلَّ-: (به آن ستارگان بازآینده ورونده های پنهان شونده سوگند نمیخورم) پرسیدم. گوید: آن حضرت فرمودند: امامی است که در سال ۲۶۰ پنهان خواهد شد. سپس همچون ستاره ای که در شب تار درخشان شود، ظاهر میگردد واگر زمان او را دریابی، دیده ات روشن شود.
متن روایت (۳):
محمد بن إبراهیم النعمانی: فی الغیبة قال: أخبرنا سلامة بن محمد، قال: حدثنا أحمد بن علی بن داوود قال: حدثنا أحمد بن الحسن، عن عمران بن الحجاج، عن عبد الرحمان بن أبی نجران، عن محمد بن أبی عمیر، عن محمد بن إسحاق، عن أسید بن ثعلبة، عن أم هانی قال: قلت لأبی جعفر محمد بن علی الباقر (علیه السلام) ما معنی قول الله (عزَّ وجلَّ): ﴿فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ﴾؟ فقال لی: یا أم هانی إمام یخنس نفسه حتی ینقطع عن الناس علمه سنة ستین ومائتین، ثم یبدو کالشهاب الواقد فی اللیلة الظلماء، فإن أدرکت ذلک الزمان قرت عینک(۳).
ترجمه روایت (۳):
محمّد بن ابراهیم نعمانی در کتاب الغیبه گوید: سلامه بن محمّد خبرمان داد، گفت: علیّ بن داوود حدیثمان داد، گفت: احمد بن حسن، از عمران بن حجّاج، از عبد الرّحمان بن ابی نجران، از محمّد بن ابی عمیر، از محمّد بن اسحاق، از اسید بن ثعلبه، از امّ هانی حدیثمان داد که گفت: به حضرت ابو جعفر امام محمّد بن علی باقر (علیه السلام) عرضه داشتم: معنی فرموده ی خدای -عزَّ وجلَّ-: (سوگند به آن ستارگان) چیست؟ به من فرمود: ای امّ هانی! امامی است که در سال ۲۶۰، خود را پنهان میسازد تا آنجا که مردم از احوال او بی اطّلاع میمانند. آنگاه به سان ستاره ی تابناک در شب تار آشکار میگردد. اگر آن زمان را درک کنی، دیده ات روشن خواهد گشت.
متن روایت (۴):
محمد بن العباس: قال: حدثنا جعفر بن محمد بن مالک، عن محمد بن إسماعیل بن السّمّان، عن موسی بن جعفر بن وهب، عن وهب بن شاذان، عن الحسن بن الربیع، عن محمد بن إسحاق قال: حدثتنی أم هانی قالت: سألت أبا جعفر (علیه السلام) عن قول الله (عزَّ وجلَّ): ﴿فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ الْجَوارِ الْکنَّسِ﴾ فقال: یا أم هانی إمام یخنس نفسه سنة ستین ومائتین ثم یظهر کالشهاب الثاقب فی اللیلة الظلماء، فإن أدرکت زمانه قرت عینک یا أم هانی(۴).
قال السید هاشم الحسینی البحرانی سنة ستین ومائتین سنة وفاة أبی محمد الحسن بن علی العسکری أبی القائم (علیهم السلام).
ترجمه روایت (۴):
محمّد بن العبّاس گوید: جعفر بن محمّد بن مالک حدیثمان داد، از محمّد بن اسماعیل بن السّمّان، از موسی بن جعفر بن وهب، از وهب بن شاذان، از حسن بن ربیع، از محمّد بن اسحاق، که گفت: امّ هانی برایم حدیث آورد، وی گفت: از حضرت ابو جعفر (علیه السلام) راجع به معنی قول خداوند -عزَّ وجلَّ-: (به آن ستارگان بازآینده ورونده های پنهان شونده سوگند نمیخورم) پرسیدم. آن حضرت فرمودند: ای امّ هانی! امامی است که در سال ۲۶۰، خود را پنهان خواهد ساخت. سپس همانند ستاره ی درخشان در شب تاریک آشکار خواهد گشت. پس اگر زمان او را دریابی، دیده ات روشنی خواهد یافت، ای امّ هانی.
سید هاشم حسینی بحرانی گوید: سال ۲۶۰ همان سال وفات امام ابو محمّد حسن بن علی عسکری پدر امام قائم (علیهما السلام) است.

پاورقی:

-----------------

(۱) کافی: ۱: ۳۴۱.
(۲) مأخذ سابق.
(۳) کتاب غیبت: ۷۵.
(۴) تأویل الآیات الظاهرة - مخطوط.