(۳۵۱) ویژگیهای یاران خاص امام زمان (علیه السلام)
ویژگیهای یاران خاص امام زمان (علیه السلام)
نعمت الله یوسفیان
عضو هیئت علمی پژوهشکدهء تحقیقات اسلامی
مجله حصون - تابستان 1386 - شماره 12
چکیده
ریشه کنی ستم ودرهم کوبیده شدن پایه های کفر واستکبار وشرک ونفاق در صحنهء عالم وتحقّق آرمان حاکمیت توحید وعدالت در جهان افزون بر وجود رهبری شایسته ومعصوم.
قانونی جامع وجهان شمول وفراهم آمدن زمینه ها وشرایط لازم، به وجود یارانی زبده، کاردان ولایق وپا به رکاب وابسته است؛ یارانی که قابلیتهای در حد مطلوب وایده آل داشته باشند تا بتوانند منویّات رهبر ومقتدایشان را در گسترهء گیتی جامهء عمل بپوشند.
مقالهء حاضر با عنوان «ویژگیهای یاران خاص امام زمان (علیه السلام)» نوشتاری است دربارهء یاران حضرت مهدی (علیه السلام)، ماهیت یاران خاص وخصوصیات آنان. ازاین رو، پس از ذکر مقدمه ای کوتاه، یاران حضرت، ستاد فرماندهی حکومت جهانی وماهیت یاران خاص مورد بحث قرار گرفته است. پس از آن ویژگیهای آنان بررسی شده ودر پایان نکاتی به صورت نتیجه ارائه گردیده است.
مقدمه
بشر هنوز تابش خورشید فروزانش را به انتظار نشسته است ودیری نمی پاید که لحظهء انتظار به سر آید وعطر دل انگیز ظهورش، بشر را بهاری کند وسر سبزی وخرّمی وطراوت ونشاط را به انسانها هدیه دهد.
وقتی حضرت مهدی (علیه السلام) بیابد حاکمیت ونظام سیاسی جهان را دگرگون می سازد. ظلم واستکبار، کفر وشرک ونفاق را ریشه کن می کند. آیین محمدی (صلّی الله علیه وآله وسلّم) را در جهان مستقر می نماید وهمهء عالم را زیر پرچم توحید، به سعادت می رساند. امنیت جهانی برقرار می سازد، اقتصاد جهانی را متحول می کند. زمینی در جهان نمی ماند مگر اینکه سرسبز وخرم می شود وخیر وبرکت از همه جا می بارد.
علم وفرهنگ مردم جهان را دگرگون می سازد. فنّاوری ارتباطات به درجه ای می رسد که زمین زیر پای مردم طی می شود ودربهای جهان به رویشان بازمی گردد...
بدیهی است که پیروزی حق بر باطل وایجاد این همه تحولات بنیادین همه اش با کرامت ومعجزه صورت نمی گیرد، بلکه علاوه بر رهبری ومدیریتی معصوم وبرنامه ای جامع وجهان شمول، کادر اجرایی بسیار کاردان ولایق توانمندی لازم است تا بتوان چنین تحولی در سطح جهان ایجاد کرد وبه تعبیر امام علی (علیه السلام) «افلح من نهض بجناج»(1) پیروزمند کسی است که یار ویاور داشته باشد.
در این مقاله، به اجمال خصال یاوران حضرت مهدی (عجّل الله فرجه) توصیف می گردد.
یاران حضرت مهدی (علیه السلام)
یاران امام زمان (علیه السلام) چند دسته اند. دسته ای از آنان، یاران خاص وستاد فرماندهی آن حضرت هستند که تعدادشان 313 نفر است وهمانا هستند که قرآن کریم در آیهء 8 سورهء هود از آنان به عنوان «امت معدوده» یاد می کند.
هرگاه زمان ظهور برسد، خداوند این افراد را در اندک زمانی در مکّه ظاهر می کند وبدون حضور اینان قیام مهدی (علیه السلام) شروع نمی شود.
دسته دوم از یاران حضرت که پس از جمع آمدن پرچمداران وستاد فرماندهی به یاری ایشان می آیند طبق روایات 10 یا 12 هزار نفرند. وقتی این حلقه کاما شد، حرکت وقیام، آغاز می شود.
حلقهء سوم از یاران، مؤمنانی هستند که پس از شروع قیام به آنان می پیوندند ولحظه به لحظه بر تعداد آنان افزوده می شود.
1. ماهیت یاران خاص
یاران خاص حضرت مهدی (علیه السلام) چه ماهیتی دارند؟ چه کسانی اند؟ مشخصات آنان چیست؟ و...
طبق روایات، مشخصات ظاهری یاران خاص امام زمان (علیه السلام)؛ اسم، نسب، شغل، زبان والقاب آنان در صحیفه ای ثبت شده ونزد حضرت موجود است(2):
امام جواد (علیه السلام) به نقل از پدران بزرگوارش می فرماید:
همراه قائم (علیه السلام) صحیفهء مهرشده ای هست که اسامی یارانش همراه با ویژگیها، شهر، زینت وکنیه هایشان در آن نوشته شده است(3).
تعداد یاران خاص 313 نفر به تعداد اصحاب بدر واصحاب حضرت طالوت ذکر شده اند، هنگامی که حضرت قیام می کند به دور او گرد می آیند. «اذا قام تجتمع الیه اصحابه علی عدّة اهل بدر واصحاب طالوت، وهم ثلاثمأة وثلاثة عشر رجلا...»(4).
خداوند این افراد را از دورترین شهرهای دنیا برای یاری حضرت گرد می آورد(5).
در برخی روایات اسامی شهرهایشان نیز ذکر شده است. امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
سیصد واندی نفر، به تعداد اهل بدر (313 نفر) در میان رکن ومقام با قائم (علیه السلام) بیعت می کنند که نجبای مصر، ابدال شام واخیار از اهل عراق در میان آنهاست(6).
در روایتی دیگر آمده که: پنجاه نفرشان اهل کوفه اند وبقیه از اطراف واکناف جهان، که همدیگر را نمی شناسند وبدون وعدهء قبلی گرد آمده اند(7).
در روایات از یاران خاص حضرت با عناوین زیر یاد شده است: «رجال الهیون»، «رجال مسوّمه»، «اصحاب الالویه»، «امراء»، «وزراء»، «خیر الامّه»، «ذخر الله»، «نقباء»، «خواص»، «اولی قوّه»، «حکّام الله فی ارضه علی خلقه»، «الحکّام علی الناس» و...
رسول خدا (صلّی الله علیه وآله وسلّم) می فرماید:
او را در طالقان گنجهایی است که از طلا ونقره نیست، بلکه اسبهایی است بسیار زیبا ومردانی کاردان وکارساز «وله بالطّالقان کنوز لا ذهب ولا فضّة الاّ خیول مطهّمة ورجال مسوّمة...»(8).
امام علی (علیه السلام) می فرماید:
گروهی از مردان الهی دور او گرد می آیند، دعوتش را بر پای می دارند ویاری اش می کنند.
آنها وزیران او هستند که سنگینی مسائل کشوری را بر عهده می گیرند واو را در مسئولیت بزرگی که خداوند به عهده اش گذاشته، یاری می کنند «وله رجال الهیّون ویقیمون دعوته وینصرونه، هم الوزراء له، یتحمّلون اثقال المملکة عنه، ویعینونه علی ما قلّده الله»(9).
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
آنها فرماندهان، قاضیان، حاکمان شرع وفقیهان دین اند «وهم النّجباء والقضاة والحکّام والفقهاء فی الدّین....»(10).
آنان پرچمدارانی اند که از جانب خدا در روی زمین بر بندگان او حکومت می کنند؛ «هم اصحاب الالویة، وهم حکّام الله فی ارضه علی خلقه»(11).
براساس روایتی دیگر:
آنان بهترین امت اند که با نیکان اهل بیت همراه هستند «اولئک هم خیار الامّة مع ابرار العترة...»(12).
براساس بعضی روایات پنجاه نفر از این افراد را زنان تشکیل می دهند(13).
خلاصهء کلام اینکه تدبّر در روایات یادشده معلوم می کند که آنان افرادی معمولی نیستند، بلکه مردانی الهی ونیروهایی زبده، لایق وکاردان، بطانه واصحاب سرّ امام زمان (علیه السلام) هستند.
2. مأموریت یاران خاص
از جمله اموری که در شناسایی هرچه بیشتر ماهیت یاران خاص امام زمان (علیه السلام) به ما کمک می کند، بررسی روایاتی است که به تبیین مأموریت آنان در حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه السلام) پرداخته اند. مأموریتها به قرار زیر هستند:
1-2. جنگ با ستمگران
اولین مأموریت یاران حضرت، جنگی تمتم عیار با مستکبران عالم است که در آغاز انقلاب بزرگ حضرت، در رأس همه کارهای قرار دارد. یاران خاص مهدی (علیه السلام) در این جنگ، در بعد اندیشه تئوریسینهای انقلاب ودر بعد عمل، سربازانی شجاع وفداکار در رکاب امام زمان (علیه السلام) وگوش به فرمان آن حضرت هستند. وقتی حلقه یاران پس از 313 نفر کامل شد قیام شروع می شود وبا ستمگران جهان در افتند وآنان را قلع وقمع می کنند؛ به گونه ای که خدا خشنود شود.
امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
قائم آل محمد (علیه السلام) شباهتهایی با پنج تن از پیامبران دارد... اما شباهت او به جدّ خود (پیامبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) قیام با شمشیر است وکشتن دشمنان خدا وپیامبر، ونیز جباران وسرکشان. او با (نیروی) شمشیر و(نیروی) ترس، (که در دل جباران افکنده می شود) مدد می گردد(14).
امام جواد (علیه السلام) می فرماید:
آنگاه که عدد (مورد نظر یاران حضرت) یعنی ده هزار نفر کامل شد، به اذن خدای بزرگ قیام می کند وبی درنگ به کستار دشمنان خدا (ودین خدا) دست می یازد، تا خدای بزرگ خشنود گردد(15).
خداوند به دست اینان طاغوتها وجبّاران را نابود می سازد وآنان را بر شرق وغرب عالم مسلّط می کند، امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
گویی که یاران قائم (علیه السلام) را می بینم که بر خاور وباختر گیتی مسلط شده اند وهیچ چیز نیست مگر آنکه از آنان فرمان می برد(16).
2-2. مبارزه با انحرافها، تحریفها وبرداشتهای نادرست از دین
دومین مأموریت یاران خاص امام زمان (علیه السلام) در آغاز انقلاب، مبارزه کردن با انحرافها، تحریفها وبرداشتهای نادرست از دین ومذهب است. عوامل اصلی این انحرافات سه دستهء صاحبان زر (سرمایه داران واشراف)، صاحبان زور (حکومتهای غیر اسلامی وبه ظاهر اسلامی) وصاحبان تزویر (روحانیون وابسته ودنیاپرست وجیوه خوار حکومتها وطبقات اشراف) هستند؛ در واقع صاحبان زر وزور تحریفها، برداشتها وتفسیرهای غلط را سفارش می دهند وصاحبان تزویر آن را اجرایی وعملیاتی می کنند.
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
آزاری که قائم (علیه السلام) به هنگام قیام خویش، از جاهلان آخر الزمان می بیند، به مراتب سخت تر است از آن همه آزار که پیامبر (صلّی الله علیه وآله وسلّم) از مردم جاهلیت دید. راوی می گوید:
این چگونه می شود؟ امام فرمود: پیامبر به میان مردم آمد در حالی که آنها سنگ وصخره وچوب وتخته های تراشیده (بتهای چوبی) را می پرستیدند، ولی قائم ما که قیام کند مردمان همه از کتاب خدا برای او دلیل می آورند وآیه های قرآن را تأویل وتوجیه می کنند(17)!
همچنین می فرماید:
امام قائم در جنگ خویش (با مخالفان) به دشواریهایی برمی خورد که پیامبر برخورد نکرد؛ زیرا پیامبرآمد ومردم بتهای سنگی وچوبهای تراشیده شده را می پرستیدند (وگرفتار تعالیم انحرافی نبودند)، لیکن قائم (در هنگام قیام خویش) با مردمی روبه رو می شود که رویاروی او می ایستند وآیه های کتاب خدا را در برابر او به نظر خود تأویل می کنند ودر همین راستا با او به نبرد برمی خیزند(18)!
مأموریت دیگر یاران خاص حضرت در اینجا عبارت است از افشای خطوط انحرافی وجریانات فکری منحرف، پاسخگویی منطقی ومستدل، روشنگری وتبیین درست آموزهای دینی ونیز جنگیدن با کسانی که دست از افکار واندیشه های نادرست خویش بر نمی دارند وحق خالص واسلام ناب را نمی پذیرند.
یاران خاص مهدی (علیه السلام) در پرتو تعالیم امام خویش، به شناختی دست می یابند که هیچ اشتباه وانحرافی در آن وجود ندارد. آنان راه وروش دین خدا وامام عظیم الشأن خویش را به طور یکدست، یکسان ومنسجم برای توده های ناآگاه تبیین می کنند وبه طور هماهنگ به نشر تعالیم ناب اسلامی می پردازند. اینان علاوه بر توانمندیهای مدیریتی قابل توجه، در دین شناسی ومسائل مربوط به اسلام تخصص دارند واز فقیهان واسلام شناسان راستین هستند.
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
آن گروه که قائم هنگام قیام خویش با او کار می کنند، نجیبان، قاضیان، حاکمان شرع، فقیهان ودین شناسانی هستند که (برکت و) مسحهء الهی یافته اند؛ به گونه ای که هیچ حکمی بر آنان اشتباه نمی شود(19).
3-3. عمران وآبادی کشورها وبرقراری عدالت
مأموریت دیگر یاران خاص این است که پس از اقتدار یافتن حضرت مهدی (علیه السلام)، مسئولیت ادارهء کشورها را از جانب ایشان بر عهده می گیرند وهرکدام عازم منطقه ای می شوند وپایه های مستحکم بنای رفیع حکومت جهانی مهدوی را بنا می نهند وبه عمران وآبادی کشورها می پردازند وعدالت اسلامی را برقرار می سازند.
هنگامی که قائم (علیه السلام) قیام کند برای هر کشوری از کشورهای جهان فرمانروایی برمی گزیند وبه او می فرماید: دستور العمل تو در کف دست تو است، هرگاه حادثه ای بر تو روی دهد که حکم آن را نمی فهمی وطرز داوری در آن را نمی دانی، به کف دستت بنگر، هرچه در آن منعکس باشد براساس آن عمل کند: «اذا قام القائم بعث فی اقالیم الارض، فی کلّ اقلیم رجلا ثمّ یقول له: عهدک فی کفّک فاذا ورد علیک مالا تفهمه ولا تعرف القضاء فیه، فانظر الی کفّک واعمل بما فیها»(20).
امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
حضرت مهدی (علیه السلام) یارانش را در همهء شهرها می پراکند وبه آنها دستور می دهد که عدل واحسان را شیوهء خود سازند. حضرت، آنان را فرمانروایان کشورهای جهان می گرداند وبه آنها فرمان می دهد که شهرها را آباد سازند: «یفرّق المهدیّ اصحابه فی جمیع البلدان ویأمرهم بالعدل والاحسان، ویجعلهم حکّاما فی الاقالیم، ویأمرهم بعمران المدن»(21).
همان حضرت می فرماید:
حضرت، والیان خود را به شهرها می فرستد ودستور می دهد که عدالت را در میان مردم پیاده کنند «یبعث الی امرائه بسائر الامصار بالعدل بین الناس»(22).
بدون تردید تدبّر در این مأموریت ها که در روایات تبیین شده اند، ماهیت یاران خاص وکابینهء دولت حضرت مهدی (علیه السلام) را روشن تر می سازد. معلوم می شود که آن حضرت بهترینها را برای ادارهء جهان برمی گزیند وستونهای مستحکم بنای رفیع حکومت جهانی را بر آن استوار می سازد واین تعداد به تعبیر رسول اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) خالص ترین وبرترین وزیران حضرت مهدی (علیه السلام) هستند: «وزراء المهدیّ... وهم اخلص الوزراء وافضل الوزراء»(23) وکسانی اند که قدرت اجرایی فوق العاده ای دارند ومی توانند مملکتی را اداره کنند.
3. ویژگیهای یاران خاص امام زمان (علیه السلام)
اینک با توجه به روایاتی که دربارهء یاران خاص حضرت، ماهیت ومأموریت آنان گذشت، می توان گمانه زنی زد که هستهء مرکزی وستاد فرماندهی تشکیلات حکومت جهانی مهدی (علیه السلام) باید چگونه ودارای چه خصوصیاتی باشند. ولی در عین حال برای بهره گیری بیشتر از روایات معصومین (علیه السلام)، روایاتی را که دربارهء تبیین ویژگیهای یاران خاص امام زمان (علیه السلام) وارد شده، دست مایهء خود قرار می دهیم.
این ویژگیها را براساس روایات در سه محور کلی می توان مورد بررسی قرار داد.
1-3. ویژگیهای ظاهری
در پاره ای از روایات، ویژگیهای ظاهری یاران خاص حضرت مهدی (علیه السلام) بیان شده است. مانند روایاتی که دربارهء مشخصات ظاهری آنان از قبیل اسامی آنان وشهرهای آنان وغیر آن وارد شده که برخی از آنان پیش از ذکر شد.
بعضی روایات دربارهء خصوصیات ظاهری آنان، روایاتی است که محدودهء سنّی آنها را بیان کرده وبیشتر آنها را جوان معرفی می کنند. به عنوان نمونه، امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
یاران قائم همه جوان اند وپیرمرد در میان آنان نیست مگر مانند سرمه در چشم ونمک در غذا، وکم ترین چیز در غذا نان است «اصحاب القائم شباب لا کهول فهیم، الاّ مثل الکحل فی العین والملح فی الزّاد، واقلّ الزّاد الملح»(24).
بعضی دیگر از روایات به رنگ، قد واندازه، زیبایی ولباس پرداخته می فرماید:
همهء آنها یک رنگ وهم اندازه اند، جمال ولباسهایشان یکسان است «... والزّیّ واحد، والقدّ واحد، واللّباس واحد...»(25).
برخی دیگر از روایات نیز چنان که گذشت به جنسیت تعدادی از یاران خاص پرداخته وذکر می کند پنجاه نفر زن همراه آنان است(26).
پاره ای دیگر از روایات به قدرت بدنی آنان پرداخته، می فرماید:
چون امر ظهور حضرت واقع شد، به هر انسان [از یاوران ایشان] نیروی چهل مرد داده می شود «انّه لو قد کان ذلک اعطی الرجل قوّة اربعین رجلا...»(27).
یا می فرماید:
همانا به یک نفر از آنان نیروی چهل مرد داده می شود ودل او از قطعهء فولاد سخت تر می شود، اگر به کوههای آهن روی آورد آنها را قطعه قطعه می کند(28)!
2-3. ویژگیهای نفسانی
روایات متعددی به تبیین ویژگیهای معنوی ونفسانی یاران خاص امام زمان (علیه السلام) پرداخته اند. خصوصیاتی مانند علم ومعرفت، ایمان، خشیت الهی، طهارت وتقوا، زهد، بینش وبصیرت، عبادت وبندگی، توجه به خدا، دعا وذکر ونیایش واستغفار، شب زنده داری، شرح صدر، صبر وشکیب وغیر اینها برخی از خصلتهای معنوی ونفسانی یاران خاص حضرت مهدی هستند که در روایات به آنان اشاره شده است وما در اینجا به ذکر بعضی از آنها بسنده می کنیم.
یک، ایمان: در نظام حکومت جهانی حضرت مهدی (علیه السلام) عنصری که بیش از دیگر عناصر اهمیت دارد ومی تواند مثل کلیدی قفلهای بسته را در همهء موارد ومسایل باز کند، عبارت است از ایمانی عمیق واستوار که هم همت را برمی انگیزد، هم بازوان وگامها را محکم می کند وهم دلها را استحکام می بخشد؛ به گونه ای که حوادث دنیا نمی تواند هیچ تزلزلی در آنها ایجاد کند. دلهای کارگزاران حکومت مهدوی (علیه السلام) با چنین ایمانی استوار مستحکم است. آن حضرت، مؤمن ترین افراد را برای حکومت جهانی اش برگزیده است.
گاهی از این ویژگی در روایات به صراحت یاد شده وبه عنوان مؤمنان حقیقی مورد ستایش قرار گرفته است. چنان که امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
بدانید که آنها مؤمنان حقیقی اند «الا هم المومنون حقّا...»(29).
بر این اساس یاران خاص حضرت از تمام اوصافی که در قرآن کریم برای «مؤمنان حقیقی» بیان شده، برخوردار خواهند بود.
گاهی از آنان به عنوان موحّدان واقعی یاد شده است که به توحید ناب دست یافته اند «فهم الذین وحّددوا الله حقّ توحیده»(30).
گاهی نیز در قالب تشبیه ومانند آن از این ویژگی یاد شده است مانند این گفتار امام صادق (علیه السلام) که می فرماید:
آن (گنجینه ها) مردانی هستند که دلهایشان مانند پاره های آهن است، هیچ گونه تردیدی در آنها راه ندارد، در اعتقادشان به خدا از صخره وسنگ محکم ترند «... هی رجال کانّ قلوبهم زبر الحدید، لا یشوبها شکّ، فی ذات الله اشدّ من الحجر...»(31).
در بعضی روایات نیز بر قوت جسمانی یاران خاص اشاره شده ودر ضمن آن قوت ایمان هرکدام از آنان پاره های آهن محکم تر دانسته شده است مانند روایتی که می گوید: به هر کدام، توانایی چهل نفر داده شده ودلی مستحکم تر از پاره های آهن دارد(32).
بدیهی است که همین قوت ایمان است که در میدان عمل، قدرت مدیریت وفرماندهی را پدید می آورد؛ ایمان به خدا، ایمان به راه، هدف وآرمان حاکمیت جهانی توحید وعدالت، احسان فداکاری در راه هدف وخویشتن را جزو حزب الله وجند الله دانستن؛ اینهاست که گروهی اندک را در صحنهء مبارزه با کفر واستکبار جهانی پیروز می کند «کم من فئة قلیلة غلبت فئة کثیرة باذن الله»(33).
دو. طهارت وتقوا: یک رکن مدیریت ایده آل، حفظ طهارت وتقوا، پاکیزگی در عمل واجتناب از هرگونه اختلاط با اهداف غیر مشروع با اهداف غیر مقبول وغیر اخلاقی است. مدیر خوب، مدیری است که هر کاری را بر عهده می گیرد، آن را با رعایت اصول اخلاقی صحیح انجام دهد.
یاران خاص مهدی (علیه السلام) به جهت برخورداری از طینتی پاک وطهارت وتقوایی ستودنی از انواع فسادی که حکومتها دچار آن می شوند، مبّرا هستند. فساد مالی، فساد کاری، قرارهای نامشروع وناموجه در زمینه های مسایل کاری، جاذبه های دنیایی دل آنان را نمی لرزاند وتأثیری در آنان ندارد. آنها بر اصول خود پای بندند وپای خود را از مسیری که برایشان ترسیم شده، ذرّه ای کج نمی گذارند.
امام حسن عسکرس (علیه السلام) این ویژگی یاران خاص مهدی (علیه السلام) را این گونه بیان می کند:
خداوند آنها را با پاکی نطفه وپاکیزگی سرشت پاک وپاکیزه نموده است، دلهایشان از آلودگی نفاق پیراسته، قلبهایشان از تیرگی اختلاف پاکیزه، روح وروانشان برای پذیرش احکام دین آماده... به آیین حق گرویده ودر اهل حق گام سپرده اند «برّ أهم الله فی طهارة الولادة ونفاسة التّرّبه، مقدّسة قلوبهم من دنس النّفاق، مهذّبة افئدتهم من رجس الشّقاق، لیّنة عرائکهم للدّین... یدینون بدین الحقّ واهله...»(34).
امام صادق (علیه السلام) نیز می فرماید:
خداوند با دست قدرت خود بر شکم وپشت آنها، می کشد، دیگر هیچ حکمی بر آنها دشوار نمی نماید «یمسح الله بطونهم وظهورهم فلا یشکل علیهم حکم»(35).
آنان با امام خود پیمان می بندند که از محارم الهی وآلودگیهای دنیایی چشم بپوشند، بنابراین، یاران خاص حضرت با پاک سیرتی خود در مسیر پاکی وتقوا گام برمی دارند وحکومت جهانی مهدی (علیه السلام) مانند بعضی کشورهای اسلامی نخواهند بود که رهبران ومسئولان آنها، فسق وفجور کنند ومحرمات کبیره را عملا انجام دهند، شرب خمر وتجاوز وتعدی از حدود الهی کنند وبه انواع مفاسد وآلودگیها گرفتار شوند. چنانچه امروزه مشاهده می شود هر از چند گاهی طبل رسوایی برخی از سران ممالک در عرصهء جهانی نواخته می شود.
سه. علم ومعرفت: بدیهی است که کابینهء مهدی (علیه السلام) برای ادارهء حکومت جهانی اش از تمام آنچه لازمهء مدیریت ایده آل است، برخوردارند. از جمله شاخصه های مهم در این عرصه علم ودانش است. آنچه در بعضی روایات ذکر شد که هرکدام از آنان قوت وتوان چهل تن را دارد. علاوه بر توان جسمانی، توان اداره وتدبیر امور را نیز شامل می شود که علم وآگاهی لازمهء آن است.
شاخصهء علم ودانش در همه سطوح مدیریت اعم از سطوح بالا، مبانی ورده های پایین باید مورد توجه قرار گیرد وهر مدیری باید علم وآگاهی ویژهء حوزهء کاری ومدیریتی را بر اساس آموزه های دینی ومکتبی داشته باشد.
یاران خاص حضرت مهدی (علیه السلام) در حوزهء مسئولیتی خویش مدیریت علمی خواهند کرد. با مدیریت غیر علمی نمی توان جهان را اداره کرد. جالب این است که مدیریت علمی آنان بر اساس موازین اسلامی ومنطبق بر کتاب وسنّت است. چنانچه امیر مؤمنان (علیه السلام) فرمود:
ای مردم! سزاوازترین کس در امر حکومت ومدیریت، قوی ترین آنان وآگاه ترین آنها به امر خدا در آن است «ایّها الناس! انّ احقّ الناس بهذا الامر اقواهم علیه واعلمهم بامر الله فیه»(36).
آنان از نظر علمی در بالاترین درجه قرار دارند واز جام حکمت الهی ومعرفت دینی به طور شایسته سیراب گشته اند. همان حضرت مراتب فضل وکمال علمی آنان را چنین توصیف می کند:
پس در آن فتنه ها (ی آخر الزمان) گروهی صیقلی می شوند مانند صیقل یافتن شمشیر به دست آهنگر، دیده های آنان به نور قرآن جلا داده وتفسیر در گوشهایشان جا گرفته شود. در شب جام حکمت را به آنها بنوشانند. بعد از آنکه در بامداد هم نوشیده باشند(37).
چهار. معرفت الهی: یاران خاص حضرت علاوه بر توانمندی های مدیریتی، اهل سیر وسلوک معنوی هستند واز مراتب بالای معرفت الهی برخوردارند. به این ویژگی با تعبیرهای مختلفی در روایات اشاره شده است. به عنوان مثال امام صادق (علیه السلام) می فرماید:
عارفان به خداوند متعال از اهل حقایق که از روی کشف وشهود ربّانی عارف به خدا هستند، با او بیعت می کنند «یبایعه العارفون بالله تعالی من اهل الحقائق عن شهود وکشف بتعریف الهی»(38).
امام باقر وصادق (علیه السلام) از امام علی (علیه السلام) در توصیف آنان می فرمایند:
مردانی که خدا را به حقّ شناخته اند، آنها یاوران حضرت مهدی (علیه السلام) در آخر الزمان هستند «... رجال عرفوا الله حقّ معرفته، وهم انصار المهدیّ فی آخر الزّمان»(39).
از برخی روایات می توان استفاده کرد. که آنان در اثر عرفان عملی به مراتبی رسیده اند که قدرت تصرف در عالم دارند. به عنوان نمونه امام رضا (علیه السلام) می فرماید:
شیعیان او از اطراف واکناف جهان به سوی او می شتابند وزمین زیر پای آنها طیّ می شود. تا به محضر او رسیده بیعت نمایند(40).
در روایتی دیگر می خوانیم:
آنها در شرق وغرب جهان در محراب ویا در رختخواب خود هستند. بانگ امام را می شنوند. همین یک بار صدا به گوش همهء آنها می رسد وهمگی به سوی او می شتابند، چیزی نمی گذرد مگر به مقدار یک چشم به هم زدن که همگی در نزد او گرد می آیند(41).
در روایتی دیگر دارد:
گروهی از آنها شبانه از رختخوابشان ناپدید می شوند وصبح در مکه حاضر می شوند وبرخی از آنها آشکارا دیده می شوند که روی ابرها راه می روند(42).
یک احتمال از این گونه روایات همین است که دست کم برخی از یاران حضرت طیّ الارض دارند وزمین زیر پای آنها طی می شود.
پنج. معنویت: پشتوانهء انقلاب جهانی حضرت مهدی (علیه السلام)، معنویت است. مهدی (علیه السلام) در مورد یاران خود روی قدرت معنوی وارادهء ناشی از ایمان وانسانیت، تکیه می کند وبه آن اهمیت می دهد. ازاین رو، در هر موقعیتی آنان را به تعبّد وتضرع سفارش می کند، تا هدف را فراموش ومقصد را گم نکنند وپیروزیهای پیاپی، آنان را به غفلت وغرور دچار نسازد. همواره پیروزی را از جانب خدا ببینند ومناجات ونماز را کلید نصرت او بدانند. امام باقر (علیه السلام) می فرماید:
چون حضرت مهدی (علیه السلام) بر فراز نجف برآید به یارانش خطاب می کند: امشب را به عبادت به روز آورید. آنان برخی در رکوع وبرخی در سجده شب را به سحر می رسانند وبه درگاه خدا تضّرع می کنند «حتی اذا صعد النّجف قال لاصحابه: تعبّدوا لیلتکم فیبیتون بین راکع وساجد یتضرّعون الی الله»(43).
عبادت وبندگی؛ نماز وروزه، ذکر خدا، تلاوت قرآن، شب زنده داری، تضرّع وراز ونیاز با خدا، ارتباط دلها با خدای متعال، خدا را هدف قرار دادن، فریب ظواهر را نخوردن، دلبستگی پیدا نکردن به زر وزیور وزخارف دنیا واموری دیگر از این قبیل معرّف معنویت وبنیهء معنوی یک انسان ویا مجموعه ای از انسانها هستند ویاران خاص مهدی (علیه السلام) از همهء جهات یادشده برخوردارند.
امام جواد (علیه السلام) از پدران بزرگوارش عبودیت وبندگی آنان را این گونه توصیف می کند:
آنان سلحشورانی هستند که در اطاعت خدا بسیار سخت کوش اند «هم کرّارون مجدّون فی طاعه الله...»(44).
امام صادق (علیه السلام) شب زنده داری وتضّرع آنان به درگاه خداوند را این گونه توصیف می کند:
آنان مردانی هستند که شبها نمی خوابند وزمزمهء نمازشان چون نغمهء زنبوران از کندو به گوش می رسد. شبها را با شب زنده داری سپری می کنند «رجال لاینامون اللّیل، لهم دویّ فی صلواتهم کدویّ النّحل، یبیتون قیاما علی اطرافهم...»(45).
از این گونه روایات استفاده می شود که یاران مهدی (علیه السلام) در انقلاب جهانی اش، عاشوراییانی هستند که عرفان ومعنویت را با حماسه درهم آمیخته اند:
آنان در دل شب، ناله هایی از خشیت خدا دارند چون نالهء مادران داغ پسر دیده. آنها شب زنده داران در دل شب وروزه داران در طول روز هستند گویی دأب وروش همه آنان یکی است: «لهم فی اللّیل اصوات کاصوات الثّواکل حزنا من خشیة الله، قوّام بالیل صوّام بالنّهار کانّما دأبهم داب واحد...»(46).
شش. بصیرت: یاران مهدی (علیه السلام) از شمّ سیاسی فوق العاده بالا، آگاهی به زمان ومکان، تحلیل سیاسی از مسایل جهانی ودر یک کلمه از بصیرت وروشن بینی قابل توجهی برخوردارند.
برخی روایات این ویژگی آنان را به قندیلهایی تشبیه کرده اند که دلهایشان را روشن کرده است «کانّ قلوبهم القنادیل»(47)؛
یاران مهدی (علیه السلام) شمشیرها را در راه حق آختند وبصیرتی را که در کار دین داشتند آشکار کردند. طاعت پروردگارشان را پذیرفتند وفرمان واعظ خود را شنیدند «... حملوا بصائرهم علی اسیافهم ودانو لربّهم بامر واعظهم»(48).
آنان به جهت چنین بصرتی از رفتن کسی وحشت نمی کنند واز آمدن کسی به جمع خود پایکوبی نمی کنند «... لا یستوحشون الی احد، ولا یفرحون باحد دخل فیهم...»(49).
هفت. دارای قدرت روحی وصبر وشکیب: جنگ با مستکبران عالم ودرافتادن با کفر وشرک ونفاق تحمّلی بسیار بالا می خواهد. باید کسانی باشند که از زیر بار مشکلات ناشی از آن خم به ابرو نیاورند.
یاران خاص حضرت دلی دریایی دارند، امواج متلاطم شداید وسختیها دل آنان را نمی لرزاند «قلوبهم کزبر الحدید»(50) آنان بر هر مشکلی که می تازد آن را رام خود می سازند. اگر به کوهها هجوم برند آنها را از پای درمی آورند «لو حملوا علی الجبال لاذلّوها»(51).
آنان گروهی هستند که با صبر وشکیب خود بر خدا منّت نمی نهند «قوم لم یمنّوا علی الله بالصّبر...»(52).
هشت. روحیهء شهادت طلبی: یاران حضرت مهدی (علیه السلام) شیفتهء لقای الهی وعاشق شهادت اند وآرزو می کنند که در راه خدا به شهادت برسند «... یتمنّون ان یقتلوا فی سبیل الله»(53).
موارد یادشده برخی از ویژگیهای نفسانی ومعنوی یاران خاص حضرت بود که ذکر شد.
3-3. ویژگیهای عملی ورفتاری
برخی از خصوصیات عملی یاران خاص حضرت را می توان در محورهای زیر مورد بررسی قرار داد.
یک. سادگی وبی پیرایگی: یاران مهدی (علیه السلام) جلال وجبروت وحشمت ظاهری ندارد. با دبدبه وکبکبهء ظاهری وتشریفات چشم پرکن نیستند. ازاین رو، در میان زمینیان ناشناخته اند. در نگاه مستکبران خوار وکوچک جلوه می کنند، ولی در میان ملکوتیان معروف ودر نگاه مؤمنان ارزشمند هستند.
امیر مؤمنان در وصف آنها می فرماید:
گروهی با کافران به نبرد می پردازند که در نظر مستکبران خوار وزبون هستند، در آسمان معروف ودر زمین ناشناخته اند «یجاهدهم فی الله قوم اذلّة عند المتکبّرین، فی الارض مجهولون، وفی السّماء معروفون»(54).
ظاهر آنان نشان نمی دهد که جزو اصحاب خاص مهدی (علیه السلام) هستند. مگر در هشت سال دفاع مقدس کسی شهید همّت، شهید باکری، شهید خرازی ودیگر سرداران رشید اسلام را می دید باور می کرد که فرمانده لشکر وفدایی راه امام راحل (ره) هستند؟!
جوانان پا به رکاب امام زمان (علیه السلام) در انقلاب جهانی اش نیز همین گونه اند. آنان چون ساده وبی پیرایه اند به چشم نمی آیند، ولی آوازهء آنان به جمع ملکوتیان رسیده است «فی السّماء معروفون»(55).
دو. جدیّت در کار وتلاش روزانه: یاران مهدی (علیه السلام) به تعبیر شهید بهشتی شیفتگان دمت اند نه تشنگان قدرت. آنان برای کار در حکومت جهانی مهدی موعود (علیه السلام) وتحقق بخشیدن به منویّات امام زمانشان سر از پا نمی شناسند. آرام وقرار ندارند. تنبلی، بی حالی، سهل انگاری وکار را به دست حوادث وقضا وقدر سپردن در قاموس آنان مفهومی ندارد.
یاران مهدی (علیه السلام) مردانی هستند که شبها نمی خوابند ویا به قدر اندک می خوابند «رجال لا ینامون اللّیل...»(56) یک معنای این عبارت این است که شبها را به شب زنده داری وشبها علاوه بر شب زنده داری به فکر مردم، خدمتگزاری وچگونگی انجام وظیفه کردن برای آنان هستند. چنانکه در حدیثی دیگر امام صادق (علیه السلام) به مفضّل می فرماید:
ای مفضّل! بدان، اگر حکومت در دست ما بود، جز سیاست شب (عبادت، اقامهء حدود وحقوق الهی وحراست مردم) وسیاحت روز (سیر کردن ورسیدگی به مشکلات مردم)... چیزی در کار نبود(57).
یاران حضرت اگر جانشان را نیز در راه خدمتگزاری والتزام رکاب امام زمان (علیه السلام) بدهند، احساس می کنند کاری بزرگ نکرده اند «... لم یستعظموا بذل انفسهم فی الحقّ»(58).
آنها در مبارزه نیز همواره آماده وجدّی هستند ودر این دست از سلاح برنمی دارند تا خدا راضی شود «لا یکفّون سیوفهم حتّی یرضی الله عزّ وجلّ»(59).
آنان راهیان شب اند وشیران روز، در میدان کار وتلاش همانند شیری ژیان ایفای نقش می کنند.
سه. ساده زیستی: یکی از نقاط ضعف در مدیریت ومدیران، روحیهء اشرافیگری است. اشرافیگری به تعبیر مقام معظم رهبری برای یک کشور آفت است، ولی اشرافیگری مسئولان، آفت مضاعف است(60).
یاران خاص مهدی (علیه السلام) زندگی معمولی دارند. روند زندگی آنها به سمت تنعّم وتجمل پرستی نیست. آنها با امامشان پیمان بسته اند که همانند او ساده زندگی کنند؛ غذای ساده بخورند؛ لباس ساده بپوشند؛ وسیلهء نقلیهء معمولی سوار شوند؛ به مقدار کم قانع باشند(61).
امام صادق (علیه السلام) دربارهء ساده زیستی حضرت مهدی (علیه السلام) می فرماید:
به خدا سوگند! او جامهء درشت می پوشد وخوراک خشک وناگوار می خورد «فو الله ما لباسه الاّ الغلیظ، ولا طعامه الاّ الجشب»(62)
امام زمان (علیه السلام) از یاران خود تعهّد می گیرد که همین سیره را عملی کنند وآنها نیز در این مسیر دست از پا خطا نمی کنند.
چهار. ولایتمداری: یاران حضرت، امام خود را به شایستگی می شناسند وبه او اعتقاد دارند «القائلین بامامتّه»(63)، این معرفت، شناخت شناسنامه ای نیست نیست بلکه معرفت به حق ولایت است. ازاین رو، به امامشان عشق می ورزند ودلهای آنان از محبت مهدی (علیه السلام) لبریز است. بر لوح دل آنان جز الف قامت مهدی (علیه السلام) نوشته ای نیست. این شیدایی به حدّی است که برای تبرّک دست بر زین اسب امام می کشند وتبّرک می جویند. آنها به هنگام نبرد پروانه وار شمع وجود مهدی (علیه السلام) را در میان می گیرند واز او محافظت می کنند «یتمسّحون بسرج الامام یطلبون بذلک البرکة ویحقّون به یقونه بانفسهم فی الحرب...»(64).
ولایتمداری آنان علاوه بر عشق ودلدادگی در برابر امام زمان (علیه السلام)، در اطاعت از فرامین ایشان عینیت می یابد. آنان همین است که فرامین امامشان را اجرا کنند «مجدّون فی طاعة الله وطاعته»(65). آنها مهدی (علیه السلام) را محور، قلّه وچشم انداز تمام حرکتها وجهت گیریهای خود می دانند ودر راستای کمک به آرمانها ومنویات وتدابیر او گام برمی دارند وبه دلالت او وبا انگشت اشارهء او حرکت می کنند.
هرچه امام دستورشان دهد، انجام می دهند. در برابر فرمان امامشان از کنیز زرخرید، مطیع ترند «وهم اطوع من الامة لسیّدها»(66) به تعبیر امروزه آنان در برابر قرائت امام زمان (علیه السلام) از خود قرائتی جدا ندارند.
پنج. انضباط وروحیهء تشکیلاتی: نظم وانضباط، شرط اصلی برای توانایی هر سازمان نظامی است. ستاد فرماندهی حکومت جهانی مهدی (علیه السلام) از انضباطی آهنین، نظمی منطقی وروحیهء تشکیلاتی برخوردارند. معنا ندارد غیر از این باشد؛ چرا که آنان می خواهند دنیا را به نظم وانضباط وادارند وانسجام جهانی ایجاد کنند. امام علی (علیه السلام) این ویژگی آنان را این گونه ستوده است:
گویا آنان را می نگرم که هیأتی یکسان وقد وقامت برابر دارند، جمال وبرازندگی ولباس آنان نیز مثل هم است «کانّی انظر الیهم والزّیّ واحد والقدّ واحد والجمال واحد واللّباس واحد»(67).
شش. اتحاد وانسجام وبرادری: یاران خاص حضرت برگزیدگانی اند که خداوند قلوب آنها را به یکدیگر گره زده است «یؤلّف الله بینهم...»(68) «یؤلّف الله قلوبهم»(69). روح برادری، اعتماد، همدلی ویکرنگی بر آنان حاکم است. اندیشه هایشان متحد ویگانه، دیدگاههایشان همانند، دلهایشان به هم پیوسته وبه هم گره خورده است. به یکدیگر عشق می ورزند وباهم مهربانند وخیرخواه همدیگر هستند. رابطه دوستی آنها چنان مستحکم است که گویی برادران تنی واز یک پدر ومادراند «کانّما ربّاهم اب واحد وامّ واحدة قلوبهم مجتمعة بالمحبّه والنّصیحة»(70).
انسجام واتحاد کلمه در میان مدیران مطلبی بسیار اساسی ومهم است ویاران حضرت از این نعمت الهی به شکلی شایسته برخوردارند وتواضع وروح برادری در میان آنان موج می زند. ازاین رو، به یکدیگر احترام می گذارند. خیرخواه یکدیگرند. نسبت به هم مواسات دارند. هیچ گونه اختلاف ونزاعی میان آنان درنمی گیرد و...
هفت. روحیهء حماسی وسلحشوری: هنر مدیریت همین است که بتواند از موانع عبور کند وموانع آنها را متوقف نسازد ومأیوس نکند که بگویند نمی توان جلو رفت. یاران مهدی (علیه السلام) در شجاعت ودلیری ونترسی بی نظیرند. روحی ای حماسی وسلحشوری دارند «هم کرّارون...»(71).
آنان سپاه غضب ومظهر خشم الهی اند که در آخرالزمان برای یاری حضرت مهدی (علیه السلام) خواهند آمد «جیش الغضب قوم یأتون فی آخر الزّمان...»(72) آنان در کارزار همانند شیرانی هستند که از بیشه های خود بیرون آمده اند وهیچ چیز جلودارشان نیست. اگر اراده کنند کوهها را از جای برمی کنند واز موانع می گذرند وخاکریزهای دشمن را یکی پس از دیگری فتح می کنند «کلّهم لیوث قد خرجوا من غاباتهم، لو انّهم همّوا بازالة الجبال لا زالوها من مواضعها»(73).
آنان تیزپروازان وبهترین سوارکاران دنیا هستند «هم خیر فوارس علی ظهر الارض او من خیر فوارس علی ظهر الارض»(74).
برای درهم کوبیدن ظلم واستکبار وبا شعار انتقام گیری از خون امام حسین (علیه السلام) به راه می افتند. ابّهت وآوازهء آنها جلوتر از خودشان حرکت می کند ودر دل دشمنان اسلام رعب می افکند. رعب ووحشت آنها یک ماه جلوتر از خودشان پیش می رود وخداوند به وسیلهء آنها امام زمان (علیه السلام) را یاری می کند.
«شعارهم: یا لثارات الحسین! یسیر الرّعب امامهم مسیرة شهر... بهم ینصر الله امام الحقّ»(75) یاران مهدی (علیه السلام) گروهی هستند که براساس حق هموارهه با دشمنان دین خدا پیکار می کنند وپیروزی را به ارمغان می آورند.
هشت. عدالت پیشگی ودادگری: از مأموریتهای یاران خاص اجرای عدالت در ممالک است. امام کاظم (علیه السلام) در تفسیر آیهء شریفهء
«یحیی الارض بعد موتها»
فرمود:
نه اینکه خداوند زمین را با باران زنده کند، بلکه مردانی را برمی انگیزد تا عدالت را زنده کنند وزمین در پرتو آن عدالت زنده می شود(76).
اگر یاران مهدی (علیه السلام) خود عادل نباشند چگونه خواهند توانست عدالت را در جهان برقرار کنند: «ذات نایافته از هستی بخش/ کی تواند که شود هستی بخش».
خلاصه کلام اینکه آنان در شایستگیها وامتیازات به گونه ای هستند که به تعبیر امام علی (علیه السلام) نه از نسلهای گذشته کسی از آنان پیشی گرفته ونه از آیندگان کسی به مقام والای آنها می رسد «لم یسبقهم الاوّلون ولا یدرکهم الآخرون»(77).
یاران خاص مهدی (علیه السلام) در همهء عرصه ها الگو ونمونه اند. آنجا که به عنوان فرمانده لشکر مهدی (علیه السلام) انجام وظیفه می کنند از تمام ویژگیهای لازم در یک فرمانده لشکر اسلام برخوردارند ودر قلوب مؤمنان عالم جای دارند. هنگامی که به عنوان سربازی فداکار وشجاع در رکاب امام زمانشان هستند، چون پروانه ای بر محور شمع وجود رهبر ومقتدایشان می گردند. دلدادهء اویند، در برابر او تسلیم محض هستند وولایتمداری را در عقیده واخلاق وعمل عینیت می بخشند. وقتی که به عنوان کارگزار حکومت جهانی انجام وظیفه می کنند، شیفتهء خدمت اند نه تشنهء قدرت، بی پیرایه اند، زندگی آنان در حد افراد معمولی است، بر محور عدالت حرکت می کنند. آنجا هم که به عنوان شهروند جامعهء جهانی هستند مطیع قانون مهدوی ودر احترام به آنان پیشتازند.
4. نتیجه گیری
از مجموع آنچه گذشت نتیجه گرفته می شود که:
1. حضرت مهدی (علیه السلام) در عرصهء جهانی تحولاتی بنیادین ایجاد می کند.
2. کار آن حضرت همه اش با کرامت ومعجزه درست نمی شود، بلکه خداوند یارانی را برای نصرت او ذخیره کرده وبا یاری آنان کارها را پیش می برد.
3. یاران خاص حضرت، 313 نفر وبه تعداد اصحاب پیغمبر اکرم (صلّی الله علیه وآله وسلّم) در جنگ بدر است.
4. پنجاه نفر از این تعداد را زنان تشکیل می دهند.
5. اینان از بهترین وزبده ترین افراد بشر هستند وقدرت اجرایی بسیار بالایی دارند وهرکدام قدرت ادارهء مملکتی را دارا هستند.
6. روایات از آنان به عنوان رجال الهی، پرچمداران، امرا، وزرا، تقبا، خواص، حاکمان الهی ومانند آن یاد کرده است واین تعبیرها ماهیت حقیقی آنان را روشن تر می سازد.
7. آنان بار سنگین مسئولیت کارگزاری را از جانب مهدی (علیه السلام) بر دوش می کشند.
8. آنان مأموریتهای متعددی در رکاب امام زمانشان دارند که جنگ با ستمگران عالم، مبارزه با انحرافات وبرداشتهای نادرست از دین وتبیین درست معارف دینی، عمران وآبادی کشورها وبرقراری عدالت در حوزه های مأموریتی آنها از آن جمله است.
9. ویژگیهای آنان در سه محور ویژگیهای ظاهری، ویژگیهای نفسانی ومعنوی وویژگیهای عملی ورفتاری قابل بررسی است.
10. مشخصات ظاهری، جوان بودن، توانایی بدنی، سیما وقد واندازه از جمله ویژگیهای ظاهری آنان است.
11. ایمان، طهارت وتقوا، علم ومعرفت، عرفان، معنویت، بصیرت، قدرت روحی وصبر وشکیب وروحیهء شهادت طلبی از جمله ویژگیهای نفسانی آنان است.
12. سادگی وبی پیراگی، جدیّت در کار وتلاش روزانه، ساده زیستی، ولایتمداری، نظم وانضباط وروحیهء تشکیلاتی داشتن، اتحاد وانسجام وبرادری، روحیه حماسی وسلحشوری وعبور از موانع وعدالت ورزی از جمله ویژگیهای عملی ورفتاری یاران خاص مهدی است.
13. خلاصه اینکه آنان در همه ویژگیهایی که برای ادارهء جهان لازم است بی نظیرند وبه تعبیر علی (علیه السلام) «لم یسبقهم الاوّلون ولا یدرکهم الاخزون».
پى نوشت ها:
ــــــــــــــــــــــ
(1) نهج البلاغه، فیض الاسلام، خطبهء 5.
(2) بحار الانوار، ج 52، ص 310، چاپ ایران.
(3) الزام الناصب، شیخ علی یزدی حائری، ص 63، چاپ تهران، 1351 ه.
(4) همان، ص 199.
(5) بحار الانوار، ج 52، ص 310.
(6) همان، ص 334.
(7) همان، ص 306.
(8) همان، ص 310.
(9) ینابیع المودّة، قندوزی، ج 3، ص 95 و37، چاپ استامبول، 1301 ه.
(10) منتخب الاثر، لطف الله صافی، ص 485، چاپ تهران، 1373 ه.
(11) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(12) همان، ص 334.
(13) همان، ص 223.
(14) کمال الدین، شیخ صدوق، ج 1، ص 327.
(15) بحار الانوار، ج 51، ص 157.
(16) موسوعة الامام المهدی، ج 3، ص 454.
(17) غیبت، نعمانی، ص 297.
(18) همان.
(19) منتخب الاثر، ص 485.
(20) بحار الانوار، ج 52، ص 365.
(21) الامام المهدی، علی محمد علی دخیّل، ص 271، چاپ نجف، 1382 ه.
(22) الزام الناصب، ص 202 و228.
(23) ینابیع المودّة، ج 3، ص 133.
(24) بحار الانوار، ج 52، ص 333-334.
(25) الملاحم والفتن، ابن طاووس، ص 148، چاپ نجف، 1382 ه.
(26) بحار الانوار، ج 52، ص 223.
(27) همان، ص 372.
(28) همان، ص 327.
(29) همان، ص 217.
(30) ینابیع الموده، ج 3، ص95.
(31) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(32) همان، ص 327.
(33) بقره (2)، آیهء 249.
(34) بحار الانوار، ج 52، ص 35.
(35) منتخب الاثر، ص 485.
(36) نهج البلاغه، خطبهء 173.
(37) همان، خطبهء 150.
(38) ینابیع المودة، ج 3، ص 27 و62.
(39) بحار الانوار، ج 51، ص 87.
(40) منتخب الاثر، ص 465.
(41) بحار الانوار، ج 53، ص 7.
(42) همان، ج 52، ص 286 و368.
(43) همان، ص 308.
(44) الزام الناصب، ص 63.
(45) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(46) ینابیع المودة، ج 3، ص95.
(47) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(48) نهج البلاغه، خطبه 150.
(49) منتخب الاثر، ص 166.
(50) بحار الانوار، ج 52، ص 372.
(51) همان، ص 308.
(52) ینابیع الموده، ج 3، ص 95.
(53) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(54) نهج البلاغه، خطبه 101.
(55) همان.
(56) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(57) غیبت، نعمانی، ص 285.
(58) ینابیع المودة، ج 3، ص 95.
(59) بحار الانوار، ج 52، ص 327.
(60) سخنان رهبر معظم انقلاب در 1/9/1378.
(61) منتخب الاثر، ص 469.
(62) غیبت، نعمانی، ص 233.
(63) منتخب الاثر، ص 244.
(64) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(65) الزام الناصب، ص 63.
(66) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(67) الملاحم الفتن، ص 148.
(68) بشارة الاسلام، سید مصطفی کاظمی، ص 62، چاپ نجف، 1382 ه.
(69) منتخب الاثر، ص 166.
(70) ینابیع المودة، ج 3، ص 95.
(71) الزام الناصب، ص 178.
(72) بحار الانوار، ج 52، ص 346 و368.
(73) ینابیع المودة، ج 3، ص 95.
(74) الزام الناصب، ص 178.
(75) بحار الانوار، ج 52، ص 308.
(76) مکیال المکارم، ج 1، ص 81.
(77) منتخب الاثر، ص 166.
: 
: 
: 
: 
: