(۹۷) امداد هاى غيبى در عصر ظهور
امداد هاى غيبى در عصر ظهور
بدون ترديد از برترين آموزه هاى انبياء ايمان به غيب است؛ به گونه اى كه خداوند در ابتداى صحيفه آسمانى خود آن گاه كه ويژگيهاى پرهيزگاران را برمى شمرد، ابتدا ايمان به غيب را بيان مى فرمايد:
(ذَلِكَ الْكِتابُ لارَيْبَ فِيهِ هُديً لِلْمُتَّقينَ اَلَّذينَ يُؤمِنوُنَ بِالْغيْبِ...)؛(۱)
(اين است كتابى كه در آن هيچ ترديدى نيست [و] مايه هدايت تقواپيشگان است؛ آنان كه به غيب ايمان مى آورند...).
بخشى از اين اعتقاد به غيب، مربوط به اعتقاد به امدادهاى غيبى الهى است. اين امدادهاى الهى در طول تاريخ به بهترين نحو ممكن به كمك انسانها آمده وآنها را از زوال ونابودى، در حمايت گرفته است. از آيات قرآن به روشنى استفاده مى شود كه خداوند در مقابله حق وباطل، جانب جريان حق را نگه مى دارد واز آن دفاع مى كند، واين دفاع خداوند، گاهى از طريق نيروهاى پنهان وامدادهاى غيبى صورت مى گيرد. والبته، در بزرگ ترين ووسيع ترين رويارويى حق با باطل وانقلابى كه در راستاى اهداف انبياء در نظام هستى رخ خواهد داد، اين سنت الهى بيش از پيش جلوه خواهد كرد.
اگر چه اساس قيام حضرت مهدى عليه السلام بر امور طبيعى است، ولى به اقتضاى عظمت وگستردگى آن قيام جهانى، خداوند تبارك وتعالى نيز برخى از نيروهاى غيبى وفوق طبيعى را در اختيار آن حضرت قرار خواهد داد تا موجبات پيروزى ايشان هر چه بهتر فراهم آيد.
از آيات وروايات مى توان موارد ذيل را به عنوان برخى از امدادهاى غيبى يادآور شد:
نصرت الهى
نصرت الهى يكى از نمونه هاى بارز جانب دارى خداوند از اهل ايمان وجريان حق است. در اين باره در آيه ۴۰ سوره حج مى خوانيم: (وَلَيَنْصُرَنَّ اللّه ُ مَنْ يَنْصُرُهُ اِنَّ اللّه َ لَقَوِيٌّ عَزيزٌ)؛ (وقطعا خدا به كسى كه [دين] ورا يارى كند يارى مى دهد؛ چرا كه خدا سخت نيرومند شكست ناپذير است.)
در روايات فراوانى از نصرت الهى به عنوان يكى از عوامل پيروزى حضرت مهدى عليه السلام در قيام جهانى آن حضرت ياد شده است.
پيامبر اكرم صلى الله عليه وآله در اين باره فرمود: (قائِمُ اَهْلِ بَيْتى... يُؤَيَّدُ بِنَصْرِ اللّه ِ(۲)؛ قائم اهل بيت من... به نصرت الهى تأييد مى شود).
فرشتگان
از ديگر نيروهاى غيبى خداوند كه به يارى مؤمنان آمده ومى آيند، فرشتگان هستند.
پيامبر گرامى اسلام صلى الله عليه وآله در روايتى پس از آنكه نصر الهى را از جمله امدادهاى غيبى مربوط به قيام حضرت مهدى عليه السلام ذكر فرمود، چنين ادامه مى دهد: (وَيُنْصَرُ بِمَلائِكَةِ اللّه ِ(۳)؛ با ملائكه الهى يارى مى شود).
امام صادق عليه السلام نيز در بيانى نورانى ذيل آيه شريفه (اَتى اَمرُ اللّه ِ فَلاتَسْتَعْجِلُوهُ)(۴) چنين فرمودند: (هُوَ اَمْرُنا، اَمَرَ اللّه ُ عَزَّ وَجَلَّ اَنْ لاتَسْتَعْجِلُوا بِهِ حَتّى يُؤَيِّدَهُ اللّه ُ بِثَلاثَةِ اَجْنادٍ: اَلْمَلائِكَةُ وَالْمُؤْمِنينَ وَالرُّعْبُ(۵)؛
آن امر اشاره به امر ما مى باشد. امر خداوند اين است كه در مورد آن شتاب نورزيد تا خداوند آن را به وسيله سه لشكر فرشتگان، مؤمنان وترس، ورا [در برابر موانع ودشمنان] يارى دهد). از روايات به دست مى آيد كه اين فرشتگان در سه گروه به يارى حضرت مى شتابند:
الف) فرشتگان مقرّب
روايات فراوانى درباره نزول فرشته وحى وديگر ملائكه مقرب خداوند هنگام ظهور، در دست است كه حكايت از عظمت وبزرگى قيام حضرت مهدى عليه السلام دارد.
ـ در همين رابطه در رواياتى چند از جبرئيل به عنوان اولين بيعت كننده با حضرت مهدى عليه السلام ياد شده است.
امام باقر عليه السلام در اين باره فرموده است: (فَيَكُونُ اَوَّلَ مَنْ يُبايِعُهُ جَبْرَئيلُ(۶)؛ پس اولين كسى كه با وبيعت مى كند، جبرئيل است).
برخى ديگر از رواياتى كه همراهى فرشتگان مقرّب الهى با حضرت مهدى عليه السلام را در قيام بزرگ آن حضرت يادآور شده اند، از اين قرار است:
شيخ مفيد در امالى خود با ذكر سند به نقل از امام سجاد عليه السلام درباره قيام حضرت مهدى عليه السلام چنين آورده است: (كَاَنّى بِصاحِبِكُمْ قَدْ عَلا فَوْقَ نَجَفِكُمْ بِظَهْرِ كُوفان فى ثَلاثمأة وَبَضْعَةَ عَشَرَ رَجُلاً جَبرئيلُ عَنْ يَمينِهِ وَميكائيلُ عَنْ شِمالِهِ وَاسرافيلُ اَمامَهُ(۷)؛ گويا [مى بينم] صاحب شما را كه بر نجف شما، پشت كوفه همراه سيصد وچند نفر بالا رفته است وجبرئيل سمت راست وميكائيل سمت چپ واسرافيل در مقابل اوست).
ونيز از امام صادق عليه السلام نقل است كه فرمود: (لا يَخْرُجُ القائِمُ حَتّى يَكُونَ تَكْمِلَةُ الْحَلْقَةِ قُلْتُ وَكَمْ تَكْمِلَةُ الْحَلْقَةِ؟ قال: عَشَرَةَ آلافٍ، جَبْرَئيلُ عَنْ يَمينِهِ وَميكائيلُ عَنْ يَسارِهِ...(۸)؛ قائم خروج نخواهد كرد مگر حلقه [سپاه] به كمال وتمام رسد. عرض كردم: حلقه به چه مقدار كامل مى شود؟ فرمود: ده هزار كه جبرئيل از سوى راست آن وميكائيل از طرف چپ آن قرار دارند).
همچنين از روايات استفاده مى شود كه پرچم قيام حضرت مهدى عليه السلام توسط فرشته وحى، جبرئيل آورده مى شود. از امام صادق عليه السلام سؤال شد كه آيا پرچم قيام نزد حضرت است يا اينكه براى وآورده مى شود؟ آن حضرت فرمود: (بَلْ يَأْتى بِها جَبرئيلُ(۹)؛ بلكه جبرئيل آن را مى آورد).
ب) فرشتگان حاضر در جنگ بدر
آيات ورواياتى چند، از حضور فرشتگان الهى در جنگ بدر سخن به ميان آورده اند. در رواياتى نيز از يارى شدن حضرت مهدى عليه السلام توسط همان فرشتگان حكايت دارد.
امام باقر عليه السلام فرمود: (يا ثابِتُ! كَاَنّى بِقائِمِ اَهلِ بَيْتى قَدْ اَشْرَفَ عَلى نَجَفِكُم هذا ـ وَاَوْمَأَ بِيَدِهِ اِلى ناحِيَةِ الْكُوفَةِ ـ فَاِذا هُوَ اَشْرَفَ عَلى نَجَفِكُمْ نَشَرَ رايَةَ رَسُولِ اللّه صلى الله عليه وآله فَاِذا هُوَ نَشَرَها اِنحَطَت عَلَيْهِ مَلائِكَةُ بَدْرٍ...؛(۱۰) اى ثابت! گويى كه من هم اكنون قائم اهل بيت خود را مى نگرم كه به اين نجف شما نزديك مى شود ـ وبا دست خود به سمت كوفه اشاره فرمود ـ وهمين كه به نجف شما اشراف پيدا كرد، پرچم رسول خدا صلى الله عليه وآله را بر خواهد افراشت وچون آن را برافرازد، فرشتگان بدر بر وفرود آيند).
امام صادق عليه السلام فرمود: (اِذا قَامَ الْقائِمُ صَلواتُ اللّه عَلَيْهِ، نَزَلَتْ مَلائِكَةُ بَدرٍ وَهُمْ خَمْسَةُ آلافٍ؛(۱۱) هنگامى كه قائم ـ كه درود خداوند بر وباد ـ قيام كند، فرشتگان روز بدر (كه در جنگ بدر به يارى پيامبر آمدند) فرود مى آيند وآنان پنج هزارند).
ج) فرشتگان قيام امام حسين عليه السلام
فرشتگانى كه در قيام عاشورا به زمين نازل شدند، به تقدير الهى آن گاه رسيدند كه كارزار به پايان رسيده بود واز اين روى، خداوند آنها را مأمور ساخت تا هنگام قيام منتقمِ خون امام حسين عليه السلام در زمين بمانند وچون آن منتقم ظهور كرد ورا يارى كرده، انتقام خون شهيد كربلا را از ستمگران باز ستانند. شيخ صدوق در كتاب عيون اخبار الرضا عليه السلام اين حكايت را مفصل به نقل از امام رضا عليه السلام آورده كه در بخشى از آن چنين مى خوانيم: (وَلَقَدْ نَزَلَ اِلَى الاَْرْضِ مِنَ الْمَلائِكَةِ اَرْبَعَةَ آلافٍ لِنَصْرِهِ، فَلَمْ يُؤذَنْ لَهُمْ فَهُمْ عِنْدَ قَبْرِهِ شَعْثٌ غَبْرٌ اِلى اَنْ يَقُومَ الْقائِمُ عليه السلام فَيَكُونُونَ مِنْ اَنْصارِهِ وَشُعارُهُمْ يا لَثاراتِ الْحُسَيْنِ؛(۱۲) همانا چهارهزار از فرشتگان جهت يارى و(امام حسين عليه السلام) بر زمين فرود آمدند. پس به آنها اجازه [يارى] داده نشد. پس آنها در مجاورت قبر وژوليده وغبار آلود تا هنگام قيام قائم عليه السلام خواهند ماند [وچون قائم ظهور فرمايد] آنها از ياران وخواهند بود وشعار آنها (يا لثارات الحسين) است).
القاء ترس ورعب در دل دشمنان
خداى جهان آفرين در قيام جهانى حضرت مهدى عليه السلام ترس ودلهره را بر قلب كافران ومشركان وستمگران حق ستيز خواهد افكند وآنان قدرت تصميم گيرى ومخالفت را به كلى از دست مى دهند.
والبته، اين القاء ترس قبلاً در زمان پيامبران نيز وجود داشته است. قرآن شريف به اين واقعيت تصريح كرده، آن را از عوامل پيروزى پيامبر گرامى صلى الله عليه وآله بر دولتها وملتهاى معاصرش عنوان مى سازد.
برخى از اين آيات عبارت اند از:
الف) (سَنُلقى فى قُلُوبِ الَّذينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ)(۱۳)؛ (ما به زودى در دلهاى كسانى كه كفر ورزيدند بيم وهراس خواهيم افكند).
ب) (وَقَذَفَ فى قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ فَريقا تَقْتُلُونَ وَتَأْسِرُونَ فَريق)(۱۴)؛ (ودر دلهاى آنها ترس [ووحشت] انداخت. گروهى را مى كُشيد وگروهى را به اسارت مى گيريد).
بر اين باور هيچ مانعى ندارد كه يكى از امدادهاى الهى براى حضرت مهدى عليه السلام نيز رعب وترس باشد كه خداوند در دل دشمنان مى اندازد؛ همان گونه كه روايات بسيارى بدين واقعيت تصريح كرده اند.
امام باقر عليه السلام در اين باره فرمود: (اَلْقائِمُ مُنّا مَنْصُورٌ بِالرُّعْبِ مُؤَيَّدٌ بِالنَّصْرِ تُطْوى لَهُ الاَْرْضُ وَتَظْهِرُ لَهُ كُنُوزَهُ وَيَبْلُغُ سُلطانُهُ الْمَشْرِقَ وَالْمَغرِبَ وَيُظْهِرُ اللّه ُ بِهِ دِينَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ؛(۱۵) قائم ما با ترس يارى مى شود وبه نصرت تأييد مى گردد. زمين براى ودر نورديده شود وگنجهاى خود را ظاهر مى سازد، وسلطنتش شرق وغرب [عالم] را فرا گيرد وخداى تعالى به واسطه ودينش را بر همه اديان چيره گرداند؛ گر چه مشركان را ناخوش آيد).
نيروهاى طبيعت
بخشى از امدادهاى غيبى در عصر ظهور همان نيروها وامكانات طبيعى است كه خداوند پيامبران خود را با آنها مجهّز كرده است؛ به وسيله نيروهايى چون باد وابر و... .
همان گونه كه اشاره شد اين عوامل در اختيار برخى از پيامبران قبل نيز بوده است.
خداوند درباره تسخير عوامل طبيعى توسط حضرت سليمان عليه السلام چنين فرموده است: (وَلِسُلَيْمانَ الرّيحَ عاصِفَةً تَجرى بِاَمْرِهِ اِلَى الاَْرْضِ الَّتى بارَكْنا فيها وَكُنّا بِكُلِّ شَيْءٍ عالِمينَ)(۱۶)؛ (وتندباد را مسخر سليمان ساختيم كه به فرمان وبه سوى سرزمينى كه آن را پر بركت كرده بوديم، حركت مى كرد وما از همه چيز آگاه بوديم).
در روايات از جمله امدادهاى الهى به حضرت مهدى عليه السلام مسخر ساختن عوامل طبيعى در ذيل اراده حضرت بقية اللّه عليه السلام است.
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه وآله در بيان حوادث شب معراج به نقل از خداوند متعال چنين نقل فرموده است: (وَلاَُسَخِّرَنَّ لَهُ الرِّياحَ وَلاَُذَلِّلَنَّ لَهُ الرِّقابَ الصِّعابَ وَلاَُرَقِّيَنَّهُ فِى الاَْسْبابِ وَلاََنْصُرَنَّهُ بِجُندى وَلاََمُدَّنَّهُ بِمَلائِكَتى حَتى يُعْلِنَ دَعْوَتى(۱۷)؛ بادها را به تسخير ودر مى آورم وگردنكشان سخت را رام ومى سازم واو را بر نردبان ترقى بالا مى برم وبا لشكريان خود يارى اش مى كنم وبا فرشتگانم به ومدد مى رسانم تا آنكه دعوتم را آشكار كند).
پى نوشت ها:
ــــــــــــــــــــــ
(۱) بقره/ ۲ و۳.
(۲) كمال الدين وتمام النعمه، شيخ صدوق، ج۱، ص۲۵۷، ح۲.
(۳) همان.
(۴) نحل/ ۱.
(۵) الغيبة، نعمانى، ص۲۴۳، ح ۴۳.
(۶) بحار الانوار، علامه مجلسى، ج۵۲، ص۳۱۵، ح۱۰.
(۷) امالى، شيخ مفيد، ص۴۵، ح۵.
(۸) الغيبة، ص۳۰۷، ح۲.
(۹) همان، ص۳۱۰، ح۵.
(۱۰) همان، ص۳۰۸، ح۳.
(۱۱) الغيبه، النعمانى، ص۲۴۴، ح۴۴.
(۱۲) عيون اخبار الرضا عليه السلام ، شيخ صدوق، ج۱، ص۳۹۹، ح۵۸.
(۱۳) آل عمران/ ۱۵۱.
(۱۴) احزاب/ ۲۶.
(۱۵) كمال الدين وتمام النعمه، ج۱، ص۳۳۰، باب ۳۲، ح۱۶.
(۱۶) انبياء/ ۸۱.
(۱۷) كمال الدين وتمام النعمه، ج۱، ص۲۵۴، باب ۲۳، ح۴.
