(۳۱۶) عنایات امام زمان (علیه السلام) ووظایف مبلغان
عنایات امام زمان (علیه السلام) ووظایف مبلغان
نویسنده: عبد الکریم پاک نیا
مجله مبلغان - شهریور ومهر 1384 - شماره 70
چکیده:
حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه وآله) در مورد عصر غیبت به جابر بن عبد الله انصاری فرمود: «إِی والَّذِی بعَثَنِی بالنُّبُوَّةِ إِنَّهُمْ لَیَنْتَفِعُونَ بِهِ ویَسْتَضِیئُونَ بِنُورِ وَلَایَتِهِ فِی غَیْبَتِهِ کَانْتِفَاعِ النَّاسِ بِالشَّمْسِ وإِنْ جَلَّلَهَا السَّحَابُ(1)؛ قسم به خدایی که مرا به نبوت برانگیخت! مردم در عصر غیبت از وجود پر برکت فرزندم مهدی بهره مند خواهند شد واز نور ولایت او [در رهبری جامعه] روشنایی خواهند گرفت، همانند بهره مند شدن مردم از خورشید، اگر چه در زیر ابر باشد».
به طور کلی، وجود حضرت مهدی (علیه السلام) در عصر غیبت مایه برکات وآثار فراوان مادی ومعنوی است، اما عنایات آن بزرگوار به مبلغان اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
مهم ترین علت عنایت آن گرامی به مبلغان ودانشمندان مروج معارف اهل بیت (علیهم السلام) را در کلام حضرت هادی (علیه السلام) بهتر می توان درک کرد.
آن حضرت جایگاه والای مبلغان راستین ومتعهد اسلامی را در منظر حضرت ولی عصر (علیه السلام) اینگونه تبیین فرمود: «لَوْ لَا مَنْ یَبْقَی بَعْدَ غَیْبَةِ قَائِمِکُمْ (علیه السلام) مِنَ الْعُلَمَاءِ الدَّاعِینَ إِلَیْهِ والدَّالِّینَ عَلَیْهِ والذَّابینَ عنْ دِینِهِ بِحُجَجِ اللهِ والْمُنْقِذِینَ لِضُعَفَاءِ عِبَادِ اللهِ مِنْ شِبَاکِ إِبْلِیسَ ومَرَدَتِهِ ومِنْ فِخَاخِ النَّوَاصِبِ لَمَا بَقِیَ أَحَدٌ إِلَّا ارْتَدَّ عَنْ دِینِ اللهِ ولَکِنَّهُمُ الَّذِینَ یُمْسِکُونَ أَزِمَّةَ قُلُوبِ ضُعَفَاءِ الشِّیعَةِ کمَا یمْسِکُ صَاحِبُ السَّفِینَةِ سُکَّانَهَا أُولَئِکَ هُمُ الْأَفْضَلُونَ عِنْدَ اللهِ عَزَّ وجَلَّ(2)؛ اگر نبودند بعد از غیبت امام قائم، علمایی که [با تبلیغات خود] مردم را به سوی آن حضرت بخوانند وبه آن بزرگوار راهنمایی کنند وبا دلیل وبرهان الهی از دین او دفاع کنند وبندگان ضعیف خدا را از دامهای ابلیس و[یاران] شرور او نجات بخشند واز دامهای ناصبیان رها سازند، مطمئناً احدی در دین خدا باقی نمی ماند. اما آنان کسانی هستند که زمام دلهای شیعیان ضعیف ما را به دست گرفته اند [واز گزند دشمنان وهجوم افکار منحرف پاسداری می کنند] همچنان که کشتیبان، سرنشینان کشتی را [از گرفتاریها وامواج هولناک دریا] حفظ می کند. آنان برترین [بندگان] نزد خداوند عز وجل می باشند».
به همین دلیل، در این فرصت به عنایات وتفضلات قطب عالم امکان ومدیر واقعی حوزه های علمیه وپناه بی پناهان، حضرت مهدی (علیه السلام)، به مبلغان راستین اسلامی می پردازیم ودر آخر نکاتی نیز در مورد وظائف مبلغان در قبال آن منجی عالم هستی بیان خواهیم کرد.
کلام حیاتبخش امام زمان (علیه السلام)
آقا میرزا مهدی اصفهانی از عالمان ومبلغان سختکوش عرصه معارف الهی وفرهنگ اهل بیت (علیهم السلام) است. او که در اصفهانزاده شد ودر نجف اشرف تحصیلات عالیه خود را در محضر عالمانی سترگ، همچون: سید محمد کاظم یزدی ومیرزای نائینی به دست آورد، همزمان با فقه واصول، به فراگیری فلسفه وحکمت نیز همت گماشت وآنگاه به تحصیلات علمی وعرفانی روی آورد ودر نزد عارف جلیل القدر آقا سید احمد کربلایی از شاگردان ممتاز ملا حسینقلی همدانی، مراحل اخلاق وعرفان وتهذیب نفس را به کمال رساند.
در همان زمان، به قوائد فلسفه بدبین شد وبرخی از آنها را با معارف آیات قرآن وروایات ناسازگار احساس کرد وبه تردید افتاد ودر نتیجه، افکار واندیشه های متضاد به جانش چنگ انداخت واو را از ادامه راه باز داشت. به ناچار به غیر از پناه بردن به محضر حضرت مهدی (علیه السلام) چاره ای ندید ودر امکنه مقدس همچون مسجد سهله وجاهای دیگر برای استمداد به حضرت متوسل شد ودر این راه تلاشها کرد.
او می گوید: یک موقع در نزد قبر جناب هود وصالح (علیهما السلام) در حال تضرع وتوسل بودم که با کمال شگفتی امام عصر (علیه السلام) را در حال بیداری مشاهده کردم. آن گرامی در حالی که ایستاده بود وکاغذی به زیباترین شکل که چشمانم را نوازش می داد، بر روی سینه اش قرار داشت، دیدم در وسط کاغذ به خط سبز نورانی این حدیث شریف نگارش یافته است که: «طلَبُ الْمَعَارفِ مِنْ غَیْرِنَا مُسَاوِقٌ لِاِنْکَارِنا؛ طلب معارف از غیر ما اهل بیت مساوی با انکار ما می باشد.» ودر ذیل کاغذ به خط ریزی امضاء شده بود که «وَقَدْ اَقَامَنِی اللهُ واَنَا الْحجَّةُ بنُ الْحَسَنْ؛ خداوند مرا به پا داشته ومنم حجة بن الحسن».
از خواندن این نامه مبارکه دلم روشن شد وراه خود را یافتم. آنگاه به خود آمدم. بعد از آن واقعه لذتبخش، نورانیت ویژه ای در وجودم احساس می کنم(3).
دستگیری از یک مبلغ
مرحوم آقای سید جواد خراسانی که مورد اعتمادترین امام جماعت اصفهان بود ودر عرصه عرفان ومعنویت، مقامات عالیه داشت، فرمود:
از طرف حکومت، خیال داشتند صالح آباد اصفهان را غصب کنند، در حالی که آنجا مِلک من وعده ای از اهالی بود. آنان عوامل خود را به آنجا فرستاده بودند تا زمینهای مردم را غصب کنند وچرخش زندگی ما هم از همان ملک بود. ما هر چه گفتگو ودرخواست کردیم، مذاکرات فایده ای نداد وثمری نبخشید.
من که دیگر درهای عادی را به روی خود بسته می دیدم، عریضه ای به حضور مقدس امام عصر (علیه السلام) نوشتم ودر رودخانه انداختم وبه تخت فولاد (قبرستان مهمی در اصفهان که قبور بسیاری از اولیاء خدا در آنجا می باشد.) رفتم ودر گوشه خرابه ای با تضرع والتماس مشغول خواندن دعای ندبه شدم ومکرر می گفتم: «هَلْ اِلَیکَ یا بْنَ اَحمَدَ سبِیلٌ فتُلْقَی(4)؛ ای فرزند احمد! آیا راهی برای رسیدن به محضر شما هست تا ملاقات شوی؟» ناگاه صدای سم اسبی را شنیدم ودیدم عربی سوار اسب ابلقی رو به قبله می رود. نگاهی مهرآمیز به من کرد وغایب شد.
از مشاهده آن گرامی قلبم راحت شد وآرامش یافتم وبه اصلاح اموراتم اطمینان پیدا کردم. شب بعد مشکلم کاملا حل شد. البته من حضرت را مکرراً در عالم رؤیا با همین شکل وشمائل دیده بودم(5).
وظائف مبلغان در مقابل امام زمان (علیه السلام)
در بخش اوّل اشاره شد که آن گرامی به مبلغان ومروجان مکتب اهل بیت (علیهم السلام) عنایات ویژه ای دارد. در اینجا اضافه می کنیم که این امدادها به شرطی است که مبلغان گرامی نیز نقش خود را در این عرصه به نحو شایسته ای به انجام برسانند ووظائف خود را در برابر آن حضرت انجام دهند. در اینجا به برخی از وظائف وتکالیف مبلغان بزرگوار در عصر غیبت ودر ارتباط با آن بزرگوار اشاره می کنیم.
1. رفع موانع ارتباط
اگر ما در اولین گام بتوانیم از رنجاندن دل آن حجت یگانه الهی خودداری کنیم وبا پیمودن صراط مستقیم ودوری از خطاها وگناهان آزار ورنجشی به حضرت نرسانیم، موانع اساسی را رفع کرده ایم ودر این صورت، خواهیم توانست گامهای بعدی را نیز در این مسیر برداریم؛ چرا که ما همواره آرزو می کنیم ذره ای بلا وآزار به آن حضرت نرسد ودر دعای ندبه می گوییم: «عَزِیزٌ عَلَیَّ اَنْ تُحِیطَ بِکَ دُونِیَ الْبَلْوَی وَلَا یَنَالُکَ مِنِّی ضَجِیعٌ ولَا شَکْوَی(6)؛ آقای من! چقدر بر من سخت است که رنج وبلا تو را احاطه کند وناله وشکوایی از من به تو نرسد!»
آیا با این حال رواست که ما خود با رفتارهای نادرستمان آن گرامی را بیازاریم وموانع غیبت حضرت را بیشتر کنیم؟
حضرت امام خمینی (رحمه الله) در اینباره می فرماید: «نامه اعمال ما می رود پیش امام زمان (علیه السلام) هفته ای دو دفعه [به حسب روایت]، من می ترسم ما که ادعای این را داریم که تبع این بزرگوار هستیم، شیعه این بزرگوار هستیم، اگر نامه اعمال را ببیند، ومی بیند؛ تحت مراقبت خداست، نعوذ بالله شرمنده شود... من خوف آن را دارم که کاری بکنیم که امام زمان (علیه السلام) پیش خدا شرمنده بشود [که] اینها شیعه تو هستند این کار را می کنند! نکند یک وقت خدای نخواسته یک کاری از ماها صادر بشود که وقتی نوشته برود، نوشته هایی که ملائکة الله مراقب ما هستند، رقیب هستند، هر انسانی رقیب دارد ومراقبت می شود، ذره هایی که بر قلبهای شما می گذارد، رقیب دارد، چشم ما رقیب دارد، گوش ما رقیب دارد، زبان ما رقیب دارد، قلب ما رقیب دارد. کسانی که مراقبت می کنند اینها را، نکند که خدای نخواسته از من وشما وسایر دوستان امام زمان (علیه السلام) یک وقت چیزی صادر بشود که موجب افسردگی امام زمان (سلام الله علیه) باشد! مراقبت کنید از خودتان»(7).
آری، ابراز محبت به امام عصر (علیه السلام) وتبلیغ اهداف آن بزرگوار با گناه ومعصیت سازگار نیست. با توسعه تقوا وپاکدامنی می توان شمار طرفداران وپیروان حضرت مهدی (علیه السلام) را افزایش داد وهیچگاه با بی مبالاتی وآلودگیهای دنیوی وارتکاب اعمال زشت نمی توان فرهنگ انتظار را در جامعه گسترش داد.
در فراز اوّل دعای معروفی که از وجود مقدس حضرت مهدی (علیه السلام) نقل شده است، آن حضرت می فرماید: «اَللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِیقَ الطَّاعَةِ وبُعْدَ الْمَعْصِیَةِ...(8)؛ خدایا! ما را توفیق طاعت ودوری از گناه روزی فرما!» ودر ادامه سایر وظائف منتظران را به صورت دعا بیان می فرماید.
2. شناختن جایگاه خود
مبلغان منتظر که تلاش می کنند تا فرهنگ مهدویت وانتظار را در جامعه گسترش وشمار منتظران حقیقی را هر روز افزایش دهند، چه زیباست که منزلت خود را در نزد امام زمان (علیه السلام) دریابند، همچنان که لازم است هر کس به منزلت وجایگاه والای حضرت حجت (علیه السلام) نسبت به فراخور استعدادش معرفت داشته باشد. مبلّغ وظیفه شناس می داند که بعد از خداوند متعال هیچ کس در این عالم به اندازه امام زمان (علیه السلام) دلسوز او نیست؛ امام رأفت ویژه ای که به مراتب بالاتر از مهربانی والدین است، به افراد دارد.
مبلغ آگاه همواره در تمام عرصه های تبلیغی این جمله حضرت را نصب العین خود قرار می دهد که فرمود: «إِنَّا غَیْرُ مُهْمِلِینَ لِمُرَاعَاتِکُمْ ولَا نَاسِینَ لِذِکْرِکُمْ ولَوْ لَا ذَلِکَ لَنَزَلَ بِکُمُ اللَّأْوَاءُ واصطَلَمَکُمُ الْأَعدَاء(9) در مراعات حال شما سهل انگاری نکرده وهرگز شما را فراموش نمی کنیم واگر توجه وعنایت ما نبود، گرفتاریها وسختیها بر شما نازل می شد ودشمنان شما را بیچاره می کردند».
مبلغ آگاه، به امدادهای امام زمانش امیدوار است وباور قطعی دارد که در هر جا باشد، در منظر امام عصر (علیه السلام) است. حضرت نیز در مورد او می اندیشد ودر مواقع گرفتاری وناراحتی بدون اینکه خودش بداند، او را یاری می رساند؛ همچنان که امیر مؤمنان علی (علیه السلام) فرمود: «ما با شادی شما شاد می شویم واز غم شما اندوهناکیم واز مریضی شما مریض می گردیم وبرای شما دعا می کنیم. پس شما دعا می کنید وما آمین می گوییم»(10).
پس در مقابل این همه مهربانی ولطف وصفا ما هم عرض ارادت خالصانه را با تمام وجود به محضرش عرضه می داریم که: «بِأَبِی أَنْتُمْ وأُمِّی وأَهْلِی ومَالِی وأُسْرَتِی(11)؛ پدر ومادر، اهل وعیال ومال وخویشاوندانم همه فدای شما باد!»
3. لحظه شماری برای عصر ظهور
یک مبلغ مسئولیتپذیر با فراهم کردن بستری مناسب برای ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) لحظه شماری می کند. او در عرصه تبلیغات خود تلاش می کند وظائف دوران غیبت را به شایستگی انجام دهد تا اگر به لطف الهی روزی با آن بزرگوار همراه شد، آمادگی انجام دستورات حضرتش را داشته باشد، همچنان که خودش در توقیع شریف به محمد بن جعفر حمیری آموخت که اینگونه اعلام آمادگی کنیم: «یَا مَوْلَایَ... نُصْرَتِی معَدَّةٌ لَکمْ ومَوَدَّتِی خَالِصَةٌ لَکُمْ(12)؛ آقای من! اسباب یاریم را برایتان فراهم کرده ام ودوستی ومحبت من فقط برای شماست».
وهمچنین عبارات روح نواز وعاشقانه زیارت آن حضرت را با تمام وجود زمزمه کند که: «موْلَایَ فإِنْ أَدْرَکْتُ أَیَّامَکَ الزَّاهِرَةَ وأَعْلَامَکَ الْبَاهِرَةَ فهَا أَنَا ذَا عَبْدُکَ الْمُتَصَرِّفُ بیْنَ أَمرِکَ ونَهْیِکَ أَرْجُو بِهِ الشَّهَادَةَ بیْنَ یدَیْکَ والْفَوْزَ لَدَیْکَ مَوْلَایَ فَإِنْ أَدْرَکَنِیَ الْمَوْتُ قَبْلَ ظُهُورِکَ فَإِنِّی أَتَوَسَّلُ بِکَ وبِآبَائِکَ الطاهِرِینَ إِلَی اللهِ تَعَالَی وأَسْأَلُهُ أَنْ یُصَلِّیَ علَی محَمَّد وآلِ محَمَّد وأَنْ یَجْعَلَ لِی کرَّةً فی ظُهُورِکَ ورَجْعَةً فِی أَیامِکَ لِأَبلُغَ مِنْ طَاعَتِکَ مُرَادِی وأَشْفِیَ مِنْ أَعْدَائِکَ فُؤَادِی(13)؛ مولای من! اگر روزگار فرخنده ودرخشان وپرچمهای پیروزی تو را درک کنم، من نیز یکی از کوچکترین بندگان درگاهت خواهم بود که امر ونهی تو را پذیرایند و[با فرمانبرداری از تو] شهادت در رکابت را امیدوارند و[با پذیرش ولایتت] سعادت در نزد تو را خواستارند. آقای من! اگر پیش از ظهورت مرگم فرا رسد، به واسطه تو وپدران پاکت به خدای سبحان توسل می جویم که بر محمد وآل محمد درود فرستد ومرا در زمان ظهورت دوباره بازگرداند ودر زمان دولت وحکومتت رجعت کنم تا از اطاعت تو، به مقصودم نائل گردم وقلبم را با انتقام گرفتن از دشمنانت شفا بخشم».
مبلغ وظیفه شناس نه تنها برقراری حکومت عدل مهدوی را دوست می دارد، بلکه، بالاتر همچون عاشقی بی قرار همه زیباییها را تحت الشعاع جلوه حکومت امام زمان (علیه السلام) می داند.
عظمت امام زمان (علیه السلام) چنان روح وجانش را تسخیر می کند که هیچ ارزشی را بالاتر از آن نمی شناسد. مقام، شهرت، مال دنیا وموقعیتهای ظاهری او را از راه مهدی (علیه السلام) نمی تواند جدا کند. نجواهای عاشقانه اش همواره در زمین وزمان طنینانداز است که: «عَزِیزٌ عَلَیَّ أَنْ أَرَی الْخَلْقَ ولَا تُرَی ولَا أَسْمَعَ لَکَ حَسِیساً ولَا نَجْوَی(14)؛ چقدر سخت است بر من که همه خلق را ببینم، اما تو را نبینم وهیچ از تو صدایی، حتی آهسته هم به گوش من نرسد.
وهر روز عهدش را با امام ورهبر حقیقی خود تجدید می کند که: «اللَّهُمَّ إِنی أُجدِّدُ لَهُ فِی صَبِیحَةِ یَوْمِی هذَا وما عِشْتُ مِنْ أَیَّامِی عَهْداً وعَقْداً وبَیْعَةً لَهُ فِی عُنُقِی لَا أَحُولُ عَنْهَا ولَا أَزُولُ أَبَدا(15)؛ پروردگارا! من در صبح همین روزم وتمام ایامی که در آن زندگانی می کنم، با او عهد خود وعقد بیعت او را که بر گردن من است، تجدید می کنم که هرگز از این عهد وبیعت برنگردم وتا ابد بر آن ثابت قدم باشم».
مبلغان عاشق، کلام امام باقر(علیه السلام) را همواره در ذهن خود مرور می کنند که آن حضرت فرمود: «إِنَّ الْقَائِلَ مِنْکُمْ إِذَا قَالَ إِنْ أَدْرَکْتُ قَائِمَ آلِ مُحَمَّد نَصَرْتُهُ کَالْمُقَارِعِ مَعَهُ بِسَیْفِهِ(16)؛ اگر کسی از شما بگوید: هرگاه قائم آل محمد (صلّی الله علیه وآله) را درک کنم، هر آینه او را یاری خواهم کرد، [پاداش او] مانند کسی است که با اسلحه در رکاب آن حضرت بجنگد».
منتظر مشتاق حکومت مهدوی وایجاد دولت کریمه امام زمان (علیه السلام) در هر فرصتی این آرزوی دیرینه اش را بر زبان جاری می کند که: «اللَّهُمَّ إِنَّا نَرْغَبُ إِلَیْکَ فِی دَوْلَة کَرِیمَة تُعِزُّ بِهَا الْإِسْلَامَ وأَهْلَهُ وتُذِلُّ بِهَا النِّفَاقَ وأَهْلَه(17)؛ پروردگارا! ما آرزو داریم که از سوی تو دولتی کریمه برقرار شود که در پرتو آن اسلام ومسلمانان را عزیز کنی وجبهه کفر ونفاق را خوار وذلیل سازی».
البته وظائف دیگری نیز برای مبلغان گرانقدر وتمام شیفتگان فرهنگ انتظار در دوران غیبت کبری وجود دارد که به علت ضیق مجال فقط به ذکر فهرست آنان می پردازیم:
دشمنی با دشمنان امام زمان (علیه السلام)، دعا برای سلامتی حضرت، دعا برای تعجیل ظهور، مداومت به دعای عهد وتجدید پیمان، دعا برای پیوستن به جمع یاران مهدی (علیه السلام)، بصیرت وآگاهی به دین ومعارف اهل بیت (علیهم السلام)، صبر بر سختیها ومشکلات، داشتن روحیه امیدواری وانتظار به آینده ای روشن وامید دادن به دیگران، صدقه دادن برای حفظ وجود مبارک امام عصر (علیه السلام)، حج کردن یا نائب برای حج گرفتن از طرف امام (علیه السلام) تعظیم تمام شعائری که به تجلیل از آن گرامی بینجامد، خواندن زیارتهای مخصوص امام زمان (علیه السلام)، تجمع در امکنه ومراکزی که به نام آن گرامی می باشد، تبلیغ عمومی وخصوصی برای امام زمان (علیه السلام)، برخاستن به خاطر تعظیم شنیدن نام مبارک آن حضرت، مداومت به زیارت، بهره گیری از هر شیوه پسندیده ای که به ترویج ونشر فرهنگ مهدویت وانتظار بینجامد ودل آن حضرت را شاد کند، همگانی کردن دعاهای آن حضرت در مجالس، شناساندن وجود امام زمان (علیه السلام) وخصائص وویژگیهای آن گرامی، بیان محاسن و‌‌زیباییهای حکومت مهدوی، سخن گفتن از یاران امام وصفات آنان.
پایان مقاله
پى نوشت ها:
ــــــــــــــــــــــ
(1) یوم الخلاص، ص 137، به نقل از بحار الانوار، ج 52، ص 92، ح 8.
(2) الاحتجاج، ج 1، ص 18.
(3) عنایات حضرت مهدی موعود (علیه السلام)، علی کریمی جهرمی، مؤسسه نشر وتبلیغ، مشهد، 1407 ق، ص 102، به نقل از ابواب الهدی، ص 46.
(4) بحار الانوار، ج 99، ص 108، دعای ندبه.
(5) برکات حضرت ولی عصر (علیه السلام)، بازنویس سید جواد معلم، عروج اندیشه، مشهد، 1377.
(6) بحار الانوار، ج 99، ص 108، دعای ندبه.
(7) آشتی با امام زمان (علیه السلام)، محمد شجاعی، نشر محیی، تهران، 1381، به نقل از صحیفه نور، ج 7، ص 267.
(8) البلد الامین، ص 349.
(9) احتجاج، ج 2، ص 495.
(10) بصائر الدرجات، ج 5، باب 16.
(11) البلد الامین، ص 300، زیارت جامعه کبیره.
(12) بحار الانوار، ج 43، ص 171.
(13) فرازی از زیارت حضرت حجة (علیه السلام)، مصباح الزائر، ص 437؛ بلد الامین، ص 286؛ بحار الانوار، ج 99، ص 118.
(14) بحار الانوار، ج 99 ص 108. دعای ندبه.
(15) همان، ص 111، دعای عهد.
(16) الکافی، ج 8، ص 80.
(17) همان، ج 3، ص 424، دعای افتتاح.
: 
: 
: 
: 
: